Gerðir kirkjuþings - 2008, Blaðsíða 62

62
að mjög náin tengsl eru milli ríkisvaldsins og Þjóðkirkjunnar. Hún er eftir sem áður
sjálfstæð stofnun, sjálfstæður réttaraðili, sem getur borið, og ber, réttindi og skyldur að
lögum. Þjóðkirkjan og stofnanir hennar geta því m.a. átt eignir sem njóta m.a. fullrar
verndar 67. gr. stjórnarskrárinnar og verða eigi af þeim teknar nema ströngum skilyrðum
þeirrar greinar sé fullnægt, enda komi þá ætíð fullt verð fyrir eins og þar er mælt fyrir um.

Þegar talað er um íslensku þjóðkirkjuna sem stofnun er hafi a.m.k. nokkurt sjálfstæði eftir
lögum og venju og verði eigi talin sem hver annar angi ríkisvaldsins verður að minnast
þess að hugtakið þjóðkirkja verður ekki til hér á landi fyrr en með tilkomu stjórn-
arskrárinnar frá 1874, en fyrirmynd viðkomandi ákvæðis var hliðstætt ákvæði í grund-
vallarlögunum dönsku.“

IV.
Svo sem áður er fram komið er að því stefnt með þessu frumvarpi að einfalda almenna
löggjöf um Þjóðkirkjuna og færa ábyrgð og ákvarðanatöku í þeim efnum í enn ríkara
mæli til Kirkjuþings en gert var fyrir rúmum áratug með lögum nr. 78/1997.

Frumvarpið er í níu köflum. Í I. kafla er fjallað um skilgreiningu á stöðu Þjóðkirkjunnar
og réttarstöðu hennar gagnvart ríkisvaldinu. Þá þykir rétt að víkja strax í II. kafla að
Kirkjuþingi sem ætlað er að fara með æðsta vald í málefnum Þjóðkirkjunnar og marka
henni stefnu með starfsreglum og öðrum samþykktum. Í III. kafla eru ákvæði um
Kirkjuráð sem fer með framkvæmdarvald í málum kirkjunnar og ber ábyrgð gagnvart
Kirkjuþingi. IV. kafli fjallar um biskupsdæmið sem er eitt hér á landi og biskups-
þjónustuna sem biskup Íslands hefur á hendi með aðstoð biskupanna í Skálholti og á
Hólum. Í V. kafla eru ákvæði um sóknir, prestaköll og kirkjustjórn í héraði. Þá er í VI.
kafla vikið að prestum próföstum og djáknum og veitingu embætta þeirra og
verkaskiptingu. VII. kafli er um Prestastefnu og VIII. kafli um eignarrétt, fjármál
Þjóðkirkjunnar, launagreiðslur og réttarstöðu starfsmanna kirkjunnar. Loks eru í IX. kafla
ákvæði um gildistöku og brottfelld lög auk almennrar heimildar til handa Kirkjuþingi að
setja starfsreglur um önnur málefni Þjóðkirkjunnar en þetta frumvarp tekur til. Lagt er til
að heiti laganna verði Þjóðkirkjulög.

Þótt ekki sé með þessu frumvarpi stefnt að umbyltingu á stjórnkerfi Þjóðkirkjunnar og
starfsemi hennar eru meðal ákvæða þess ýmis nýmæli sem leiða til breytinga á
starfsháttum og ákvarðanatöku. Í 3. mgr. 2. gr. er svo að orði kveðið að Þjóðkirkjunni
beri að tryggja að allir landsmenn geti átt kost á kirkjulegri þjónustu. Þjóðkirkjan hefur
jafnan leitast við að uppfylla þetta heit en mikilvægt er að árétta að auknu sjálfstæði
Þjóðkirkjunnar fylgi rík ábyrgð í þessu efni. Í 3. gr. eru tekin af tvímæli um að stjórn-
sýslulög og upplýsingalög gildi um alla stjórnsýslu kirkjunnar eftir því sem við á. Í 7. gr.
er lögð til sú grundvallarbreyting að Kirkjuþingi verði fengið æðsta vald í fjármálum
Þjóðkirkjunnar en Kirkjuþing setji nánari ákvæði í starfsreglur um tilhögun þessa
fjárstjórnarvalds. Í 8. gr eru valdi Kirkjuþings um kenningarleg málefni settar þær
skorður að samstaða verði að nást milli þingsins og biskups Íslands um þennan grund-
vallarþátt í tilveru Þjóðkirkjunnar. Með 11. gr. eru ákvæði um ábyrgð forseta Kirkjuþings
á starfsemi þingsins, undirbúningi þess og eftirfylgd skerpt og skuli hann annast birtingu