Tímarit um menntarannsóknir - 01.01.2013, Síða 112

Hanna Ragnarsdóttir og Halla Jónsdóttir
ingar sem verða er nemendur flytjast úr
öruggu skipulagi grunnskólans yfir í fram-
haldsskólann. í því samhengi má minna á
hið háa hlutfall brottfalls nemenda af er-
lendum uppruna úr framhaldsskólanum.
í rannsókn Solveigar Brynju Grétarsdóttir
(2007) kemur í ljós að nemendur af erlend-
um uppruna eigi mjög erfitt með nám í
framhaldsskóla og að 63% þeirra hefji ekki
nám þar eða gefist upp eftir margítrekaðar
tilraunir. Félagsleg tengsl breytast mikið í
framhaldsskólanum, auk þess sem nem-
endur fara þá inn í flóknari stofnun en
grunnskólinn er og námskröfur aukast,
eins og áður segir. Að mati Hjalta Jóns og
Rúnars þurfa nemendur að meta sjálfa sig
á nýjan leik við þessar aðstæður, skapa
félagsleg tengsl og vinna sér sess meðal
skólafélaga. Þessi áskorun telja þeir að
geti bæði dregið úr og aukið trú nemenda
á eigin færni og haft áhrif á tilfinningalega
líðan þeirra og um leið þroska. Samtímis
þessu er unglingurinn sífellt að glíma við
tengslin milli sín og foreldranna, skólans,
félaganna og samfélagsins (Hjalti Jón
Sveinsson og Rúnar Sigþórsson, 2012).
Rannsóknin - markmið,
aðferðir og framkvæmd
Rannsóknin sem hér er fjallað um hófst
árið 2011 og er skipulögð sem þriggja ára
verkefni. Meginmarkmið rannsóknarinnar
er að rannsaka lífsviðhorf og lífsgildi ungs
fólks (18-24 ára) í íslensku samfélagi. í
rannsókninni eru notaðar blandaðar rann-
sóknaraðferðir, eigindlegar og megindleg-
ar. Rannsakendur eru auk greinarhöfunda
Gunnar J. Gunnarsson, dósent á Mennta-
vísindasviði, og Gunnar E. Finnbogason
prófessor, einnig á Menntavísindasviði
(sjá Gunnar E. Finnbogason, Gunnar J.
Gunnarsson, Höllu Jónsdóttur og Hönnu
Ragnarsdóttur, 2011).
Fyrri hluti rannsóknarinnar er við-
horfakönnun (Cohen, Manion og Morr-
ison, 2000) sem lögð var fyrir ungt fólk í
framhaldsskólum. Markmið greinarinnar
er að fjalla um niðurstöður úr viðhorfa-
könnuninni sem snúa að margbreytileika
og samskiptum, viðhorfum til fjölmenn-
ingarsamfélagsins, uppruna, tungumál-
um og trúarbrögðum, svo og viðhorfum
til eigin styrks og eineltis. Úrtakið er ung-
menni (18 ára og eldri) í sjö framhalds-
skólum, þremur á höfuðborgarsvæðinu
og fjórum utan þess. Leitast var við að ná
til fjölbreyttra hópa nemenda og ólíkra
skóla þannig að úrtakið endurspeglaði
sem best ungt fólk í framhaldsskólum á
íslandi. Skólar sáu um fyrirlögn spurn-
ingalista og voru kennarar fengnir til að
dreifa spurningalistum og taka við þeim.
Fyrirlögnin fór fram í kennslustundum
hjá viðkomandi kennurum. Öllum listum
sem lagðir voru fyrir var skilað. Allir nem-
endur 18 ára og eldri sem staddir voru í
skólunum þann dag sem könnunin fór
fram haustið 2011 og vorið 2012, og sem
náðist til, tóku þátt í könnuninni. Áður
en fyrirlögnin fór frarn var viðhorfakönn-
unin forprófuð með tveimur rýnihópum
ungmenna á aldrinum 16-21 árs og lag-
færð út frá athugasemdum þeirra. Síðari
hluti rannsóknarinnar fer fram skólaárið
2013-14, en á grundvelli niðurstaðna við-
horfakönnunarinnar eru tekin rýnihópa-
viðtöl við blandaða hópa nemenda í öllum
skólunum um valin viðfangsefni rann-
sóknarinnar.