Tímarit um menntarannsóknir - 01.01.2013, Blaðsíða 157

Hefur val á skóla og námsárangur áhrif á íslenskum vinnumarkaði?
9,8% hærri laun. Hugsanlega má rekja
það til þess að nemandi úr einkaskóla var
ekki metinn hæfari en nemandi úr ríkis-
skóla (tilgáta 1). Þetta stangast á við fyrri
rannsóknir sem hafa sýnt að nemendur
úr einkaskólum njóti fjárhagslegs ávinn-
ings á vinnumarkaði umfram nemendur
úr ríkisskólum (Brewer o.fl., 1999; James
o.fl., 1989; Weisbrod og Karpoff, 1968).
Hugsanleg skýring á þessum launamun
er „líkur mér"-áhrifin (Tsai o.fl., 2011) þar
sem mannauðsstjórar sem lokið höfðu
síðustu gráðu sinni í HÍ voru reiðubúnir
að bjóða nemanda úr HÍ 8,8% hærri laun.
Mögulegt er að þeir þátttakendur hafi látið
líkur mér-áhrifin lita launatilboð sitt þar
sem þeir hafi metið viðkomandi umsækj-
anda á jákvæðari hátt í ljósi sameiginlegs
bakgrunns þeirra (Anderson og Shackle-
ton, 1990). Það þótti einnig áhugavert að
sjá að þeir sem lokið höfðu síðustu gráðu
sinni annars staðar en í HÍ eða HR vildu
bjóða nemanda úr HÍ 11,1% hærri laun
en nemanda úr HR. Þar sem Háskólinn í
Reykjavík var stofnaður árið 1998 er um
tiltölulega ungan skóla að ræða í saman-
burði við Háskóla íslands sem á sér yfir
hundrað ára sögu og er með traustar rætur
í íslensku samfélagi. Hugsanlegt er að hér
á landi sé ímynd og orðspor einkaskóla
ekki eins rótgróið í hugum fólks og víða
erlendis þar sem staða nemenda sem lokið
hafa námi frá virtum einkaskólum er séð
í hagstæðara ljósi (Stevans og Sessions,
2000). Hugsanlegt er að þess vegna meti
þátttakendur nemendur úr HR ekki hæfari
en þá sem koma frá HÍ.
Niðurstöður sýndu að meðaleinkunn
umsækjanda hefur mikil áhrif á mat þátt-
takenda á þeim. Mannauðsstjórar mátu
umsækjanda með háa meðaleinkunn hæf-
ari, voru líklegri til að boða hann í atvinnu-
viðtal og líklegri til að ráða hann. Líkt og
tilgáta þrjú spáði fyrir um var umsækj-
andi með háa meðaleinkunn (8,5) metinn
hæfari í umrætt starf en umsækjandi með
lága meðaleinkunn (6,5). Það er í sam-
ræmi við fullyrðingu Baird (1985) um að
atvinnurekendur telji að einkunnir hjálpi
sér við að meta hverjir muni standa sig vel
í starfi. Það er einnig í samræmi við niður-
stöður rannsóknar Oliphant og Alexander
Iii (1982) en í henni voru umsækjendur
með háa meðaleinkunn metnir hærra en
þeir sem voru með lága meðaleinkunn.
Enn fremur sýndu niðurstöður Jones og
Jackson (1990) að þeir sem voru með háar
einkunnir töldu sig vera betur búna undir
fyrsta starf sitt. Það er þó vert að velta fyrir
sér hvort það felist endilega í hærri ein-
kunnum, eins og Miller (1998) benti á, eða
hvort þarna sé að verki hin mjúka færni,
eins og regluleg mæting, mikill undirbún-
ingur og agi sem skilar hæfari einstaklingi.
Þó að umsækjandi með háa meðal-
einkunn væri metinn hæfari en umsækj-
andi með lága meðaleinkunn reyndust
þátttakendur ekki vera tilbúnir að bjóða
honum hærri laun. Tilgáta fjögur var því
ekki studd. Það er í samræmi við rann-
sókn Thorson (2005) sem sýndi að meðal-
einkunn hafði ekki áhrif á tekjur. Þessar
niðurstöður eru hins vegar í mótsögn við
niðurstöður Weisbrod og Karpoff (1968)
sem sýndu að tekjur jukust eftir því sem
árangursröðun í bekknum fór hærra. Þetta
stangast einnig á við fleiri rannsóknir sem
hafa sýnt fram á fjárhagslegan ávinning
til handa þeim sem eru með háa meðal-
einkunn (Jones og Jackson, 1990).