Orð og tunga - 01.06.1997, Qupperneq 24

12
Orð og tunga
1922, sama ár og fyrra bindi orðabókarinnar. Á heimildalistanum má einnig finna ljóð
eldri höfunda svo sem Stefáns Ólafssonar, Hallgríms Péturssonar og Eggerts Ólafssonar.
Þegar annarri lotu orðabókarverksins lauk var komið fram á árið 1911. Seðlasafnið
hafði vaxið verulega og Sigfús taldi að hann væri kominn með nothæft handrit að
orðabók. Þó var honum ljóst að á einu sviði var nánast allt óunnið en það var að safna
orðum úr talmáli sem hann lagði nú mikið kapp á. Víða í formálanum kemur hann að
mikilvægi talmálsorðaforðans í orðabók yfir samtímamálið og góða hjálp fékk hann frá
þeim Bimi M. Ólsen og Þórbergi Þórðarsyni. Eg mun ekki ræða þann þátt nánar þar
sem Gunnlaugur Ingólfsson ritar um talmálið í Blöndalsbók í þessu hefti.
4 Þriðja lota
En orðasöfnun úr rituðum heimildum var enn haldið áfram næstu átta árin eða fram til
1919 að handritið var að sögn Bjargar nokkurn veginn tilbúið. Hún skrifaði í greinargerð
til Alþingis árið 1928 (bls. 2):
Þarf jeg eigi að fjölyrða um, hvflíkt starf það var að orðtaka hin fjölmörgu
rit, er sjálfsagt var að færa sjer í nyt. Hefir Sigfús Blöndal aðeins lauslega
drepið á starf þetta í formála bókarinnar. En heimildaskráin talar sínu máli,
og eru þar talin nær 500 rit. — Hafa og margir átt hjer hlut að máli, sem
nærri má geta. Varð handritið alls nær 200,000 seðlum með tilvitnunum
og skýringum.
Ekki ber okkur Björgu saman um fjölda rita í heimildaskrá. Ég tel titla vera 399
og hlýtur hún því að vera að tala um bindi en ekki einstök ritverk þegar hún nefnir
töluna um 500. Fróðlegt er að líta yfir listann yfir orðtekin rit fremst í bókinni og skoða
hvernig þau dreifast milli tímabila og efnisflokka. Einnig er athyglisvert að bera þann
lista sanian við frásögn Sigfúsar sjálfs af orðtökunni.
Aldir Fjöldi
Eldri en 16. öld 5
16. öld 1
17. öld 2
18. öld 24
19. öld 185
20. öld 182
Alls 399
Tafla 2: Aldursdreifing heimilda
Fram kemur í formála að aðeins hafi verið tekið tillittil fáeinna meginritafrá 15. öld
og til loka 18. aldar. I ritaskrá eru þó taldar Fornmannasögur, Fornsögur Suðurlanda,