Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.02.1998, Síða 68

Markmiðið að allir hjúkrunar-
fræðingar geti unnið við hjúkrun
Vilborg Ingólfsdóttir, yfirhjúkrunar-
fræðingur hjá Landlæknisembættinu,
segir að ábendingar um vanhæfni, brot
eða afglöp hjúkrunarfræðinga i starfi
geti komið til landiæknis eftir þremur
leiðum. í fyrsta lagi frá samstarfsmönn-
um viðkomandi hjúkrunarfræðings, í
öðru iagi frá yfirmönnum hans og í
þriðja lagi frá sjúklingum eða aðstand-
endum þeirra sem hjúkrunarfræðingur-
inn hefur annast. Ef áminna þarf hjúkr-
unarfræðing er athyglinni beint að
hjúkrunarþættinum í meðferð sjúklings
og metið hvort öryggi sjúklings sé ekki
tryggt vegna vanrækslu, vanhæfni,
rangrar eða ófullnægjandi meðferðar,
samskiptaörðugleika eða vímu.
Hún segir að á ári hverju áminni
landlæknir 5- 10 hjúkrunarfræðinga og
hún segir að málum sem þangað er
vísað fari fjölgandi. Hún telur ekki að
það endurspegli aukinn vanda innan
heilþrigðisþjónustunnar heldur að far-
vegur slíkra mála sé nú betur kynntur
og ákveðnari en áður. Þekking almenn-
ings á hvaða kröfur má gera til heil-
brigðiskerfisins og vaxandi skilningur á
að hjálpa fólki að komast í meðferð og
takast á við geðræn vandamál í þjóð-
félaginu telur hún að hafi einnig áhrif.
Að áminningu landlæknis standa
alltaf tveir aðilar. Annars vegar er það
landlæknir sjálfur eða staðgengill hans
og hins vegar Viiborg Ingólfsdóttir,
yfirhjúkrunarfræðingur Landiæknis-
embættisins. Jafnframt munnlegri
áminningu er sent viðeigandi bréf.
Tilgangur með áminningu land-
læknis er ekki að refsa þeim sem í hlut
á. Skaðinn er skeður og unnið er upp-
byggilega út frá þeirri staðreynd. Fólki
er bent á að það þurfi að bæta þekk-
ingu sína eða taka sig á. Við endur-
teknar áminningar er fólki gerð grein
fyrir því að ef það gerir ekkert í sínum
málum geti það leitt til leyfissviptingar.
Eitt alvarlegt brot getur leitt til leyfis-
sviptingar t.d. ef hjúkrunarfræðingur
verður uppvís að því að vanvirða
þagnarskyldu sína.
Að sögn Vilborgar eru þess örfá
dæmi hér á landi að fólk hafi verið
svipt starfsleyfi. Aigengasta orsök
leyfissviptingar tengist neyslu vímu-
efna. Lögum samkvæmt getur hjúkr-
unarfræðingur sem hefur verið sviptur
starfleyfi fengið það aftur ef hann tekur
sig sannanlega á. Vilborg leggur
áherslu á að markmið landlæknisem-
bættisins sé að allir hjúkrunarfræðingar
geti unnið við hjúkrun. Stundum á við
að færa hjúkrunarfræðing til í starfi og
finna starfsvettvang þar sem álag og
starfsvið hæfir getu viðkomandi mann-
eskju. Sumir geta t.d. ekki unnið einir
en auðveidlega með öðrum. Land-
læknisembættið aðstoðar gjarnan við
slíkar breytingar. Því miður hafa ekki
allir innsýn í vanda sinn og þá er miklu
erfiðara að aðstoða.
Reykjavíkurborg stóö utan við þessar samningaviðræður. Réttindi og skyld-
ur starfsmanna Reykjavíkurborgar grundvallast á ákvæðum sveitarstjórnarlaga
með skírskotun til laga um réttindi og skyldur starfsmanna ríkisins og sam-
þykktum Reykjavíkurborgar frá 1967 að svo miklu leyti sem þær samrýmast
ofangreindum lagaákvæðum. Starfsmannahald Reykjavíkurborgar telur form-
bundnar áminningar einungis eiga við þá sem voru æviráðnir skv. eldra fyrir-
komulagi hjá Reykjavíkurborg. Fastráðningum var hætt hjá borginni með sam-
þykkt borgarráðs 25. apríl 1978 og fastráðningu jafnað við æviráðningu sem er
sambærileg við skipun í stöðu hjá ríkinu.
Að sögn Jóns G. Kristjánssonar hefur áminning ekki verið skilgreind frekar
hjá borginni og ekki eru sérstakar vinnureglur um hvernig að henni skuli staðið en
starfsmannaþjónustan hefur gefið þau ráð að æskilegt sé að áminning sé skrif-
leg. Jón segir að almennt gildi að daglegur stjórnandi sem veitir verkstjórn hafi
agavaldið og veiti áminningar. Hinn daglegi stjórnandi þekki best til starfa sinna
undirmanna og sé dómbærastur á hvernig þau séu leyst af hendi. Ef ástæða
þykir til getur hann veitt starfsmanni áminningu þó að starfslok blasi ekki við.
Félag íslenskra hjúkrunarfræðinga er ósátt við þá stöðu og hefur ítrekað far-
ið fram á það við Reykjavíkurborg að gera samning sem skýrir réttarstöðu hjúkr-
unarfræðinga starfandi hjá borginni. Þó launin séu þau sömu hjá ríki og borg í
orði eru þau það ekki á borði nema réttarstaða starfsmanna beggja vinnuveit-
enda sé sambærileg. Markmið félagsins er að tryggja að réttarstaða hjúkrunar-
fræðinga sem starfa hjá borginni sé ekki lakari en þeirra sem starfa hjá ríkinu.
Nú kann einhver að spyrja hvaða máli það skipti að hafa ákveðnar reglur
um áminningu og uppsagnir. Á þessar reglur reyni sjaldan og ekki nema að fólk
sinni ekki starfi sínu. Flestir eru nokkuð öruggir um stöðu sína svo lengi sem
þeir gera sitt besta í vinnunni. Því er til að svara að það geta komið upp
aðstæður þar sem betra er að hafa vaðið fyrir neðan sig. Fólki gengur misjafn-
lega vel að vinna saman og yfirmenn eru misjafnir. Ef á reglurnar reynir vernda
þær sérstaklega almenna starfsmenn en einnig stjórnendur með því að beina
aðgerðum þeirra og viðbrögðum í ákveðinn formlegan farveg.
Starfsmenn sjálfseignastofnana
Töluvert margir hjúkrunarfræðingar starfa hjá sjálfseignarstofnunum. Á þeim
stofnunum sem hafa gert kjarasamning við Félag íslenskra hjúkrunarfræðinga
hefur verið samið um að lög um réttindi og skyldur starfsmanna ríkisins skuli
gilda fyrir starfsmenn. Þess vegna gilda um þá lagaákvæði ríkisstarfsmanna um
áminningar sem að framan greinir.
Áminning landlæknis
Ef hjúkrunarfræðingur sinnir störfum sínum þannig að spurningar vakna um
hæfni hans til að halda hjúkrunarleyfi er máli hans vísað til landlæknis.
Landlækni ber að kanna mál hans og áminna hann ef þess gerist þörf
samkvæmt hjúkrunarlögum nr. 8 frá 1974:
7. gr.:
Ef [hjúkrunarfræðingur] vanrækir skyldur sínar eða brýtur gegn heilbrigðislöggjöf
landsins að dómi landlæknis, skal landlæknir áminna hann. Komi áminningin
ekki að haldi, leggur landlæknir málið fyrir ráðherra. Getur þá ráðherra
úrskurðað, að hlutaðeigandi skuli sviptur hjúkrunarleyfi, en skjóta má hann þeim
úrskurði til dómstóla.
Nú hefur hjúkrunarfræðingur verið sviptur hjúkrunarleyfi skv. 7. mgr., og er
þá ráðherra heimilt að veita honum leyfið aftur, enda liggi fyrir meðmæli
landlæknis.
68
Tímarit Hjúkrunarfræðinga • 1. tbl. 74. árg. 1998