Ráðunautafundur - 15.02.1991, Side 54

-46-
Reyndar voru á þessu tímabili 3 dagar sem ekld var hægt að beita vegna veðurs. Þá
daga var kúnum gefnar handtíndar næpur.
Hjá bændum sem reyna næpur fyrsta sinni tekur það kýrnar talsverðan tíma að
læra átið. En þegar næpur eru ræktaðar árlega hverfur þetta, nema hjá nýliðum.
Það hef ég leyst með því að beita kálfunum 2-3 vikur eftir að kýrnar hætta að fara
út og læra þeir þá næpuátið.
HVAÐ FÁ KÝRNAR MEÐ GRÆNFÓÐRINU ?
Með grænfóðrinu fá kýrnar aðgang að túni og sækja mest í endurvöxt á velábornum
spildum þar sem slegin hefur verið há 2-3 vikum áður. í byrjun september, þegar
kýrnar fara að liggja inni á nóttunni, fá þær rúllupakkaða há að lyst kvölds og
morgna. Með þessu öllu fá svo hámjólka kýr kjarnfóður eftir nyt. Hve mikið er hægt
að spara kjarnfóður fer eftir gæðum heyja og beitar svo og hve lengi dags kýrnar geta
verið á beit. í raun vantar að gera athuganir á tilraunabúi að hve miklu leyti
næpubeit getur sparað kjarnfóður. Nokkur kjarnfóðurgjöf með beitinni tryggir betra
efnajafnvægi. Bjarni E. Guðleifsson og Matthías Eggertsson (1984) hafa sýnt fram á
að síður sé hætta á ójafnvægi í efnaupptöku kúnna þegar beitt er á næpu og aðrar
tegundir af krossblómaætt, enda sé K/(Ca + Mg) og prótein/Mg-hlutfall hagstæðara
í þeim en í grænfóðri af grasaætt.
Nokkuð bar á þembu á árum áður en eftir að kýrnar fengu rúllubaggahey og
aðgang að trénaðri sumarrepju hefur ekki borið á henni.
Nítrateitran eða grænfóðurveiki, eins og Þorsteinn Þorsteinsson og félagar (1984)
hafa lýst, hef ég aldrei orðið var við, jafnvel þó að kýrnar hafi fengið næpur sem hafa
frosið yfir nóttina og hitastig dagsins sé aðeins 0-3°C.
Kálflugan sækir talsvert í næpuna, en virðist þó ekki valda uppskeratjóni.
Guðmundur Halldórsson (1990) hefur fundið með rannsóknum sínum að næpan
stendur sig mun betur gegn ásókn kálmaðksins en rófur. Þar gæti verð munur á milli
næpustofna. Dæmi er um að uppskera hafi eyðilagst af kálmaðki í tilraunum.
Kálmaðkurinn spillir næpunni sem nota á til manneldis. Þetta segi ég hér því að
auk heimilisnota hef ég selt lítilsháttar af næpum í mötuneyti og veitingastaði, enda
næpan gómsæt, t.d. í salöt. Oft hefur áhuginn þó minnkað þegar fólk veit að næpan
er af sama akri og kýrnar fýlla vömb sina af.
ÓDÝRT HEIMAAFLAÐ KJARNFÓÐUR
Búvísindamenn og bændur hafa mikið velt þeirri spurningu fyrir sér, hvernig er hægt