Ráðunautafundur - 15.02.1991, Page 72

-64-
eftirfarandi gallar þar sem lokræst var:
Þar sem svo breitt var á milli skurða á lokræstu spildunni og landið nokkuð flatt
var lítill möguleiki á kýfingu þar. Því komu fljótlega fram lautir í lokræsta landinu
en í þeim kól þegar svellalög lágu yfir. Eftir nokkur ár komu fram talsverðar lautir
yfir pípuræsunum (nánast ekkert þar sem plógræst var) vegna sigs jarðvegsins, en
æskilegra hefði verið að láta lengri tíma líða frá gerð lokræsa til lokasáningar.
Talsvert bar á því að ryðútfellingar settust í rörenda (þ.e. næst opi). Þennan
mýrarrauða þurfti að hreinsa í burtu við og við á tímabilinu. A árunum 1985 og 1990
var grafið niður á rörin á miðri spildu og ástand þeirra kannað, en þau virtust vel
hrein að innan og laus við stíflur. Hins vegar bar talsvert á ryðútfellingum í kring um
rörin (þ.e. árið 1990) og virtist jafnvel sem þær væru farnar að draga örlítið úr
innstreymi inn í þau. Frekari reynsla verður þó að skera úr um þetta atriði. Vekja
má athygli á því að til er (erlendis) háþrýstidælubúnaður til að hreinsa plaströr.
Slíkur búnaður hefur ekki verið reyndur hér á landi og því óljóst hvort slíkt næði að
hreinsa ryðútfellingar utan við rör.
Að fenginni þessari reynslu verður ekki annað séð en lokræsi með plaströrum
geti verið álitlegur valkostur, þó ekki sé þessi aðferð gallalaus. Þótt plógræsi hafi í
ofangreindri tilraun gengið vel, gera þau meiri kröfur um stöðugleika jarðvegsins
heldur en þar sem plaströr eru notuð, auk þess sem þau verða ekki hreinsuð með
dælubúnaði.
UM ENDURBÆTUR í FRAMRÆSLU MEÐ SVOKÖLLUÐUM VATNSRÁSUM
í nokkrum nágrannalanda okkar hefur talsvert verið reynd sú leið að bæta framræslu
með sk. vatnsrásum. Þá eru grafnar (fræstar) mjóar rásir niður í jarðveginn. Rásirnar
eru oftast 5-10 cm breiðar og 40-60 cm djúpar. Breidd á milli rása fer eftir
aðstæðum, en er oftast á bilinu 1-10 m. Rásirnar eru ýmist látnar standa opnar eða
þá fylltar upp undir yfirborð með möl eða öðru fylliefni sem hleypir vatni auðveldlega
í gegn. Sums staðar eru sett mjó framræslurör í botn rásanna. Yfirleitt era rásirnar
notaðar til að auðvelda vatni leið frá yfirborði niður í lokræsi sem undir liggja.
Einnig má nota þær til þess að leiða vatn út í opna skurði ef um stuttar vegalengdir
er að ræða. Rásir þessar eru fyrst of fremst hugsaðar sem viðbót (endurbætur) á
þeirri framræslu sem fyrir er. Til eru dæmi þess (erlendis) að rásir þessar séu
notaðar til að leggja búfjáráburð í og bæta þar með nýtingu hans.
Fræsarinn er tengdur á þrítengi dráttarvéla og knúinn frá aflúrtaki vélarinnar.
Afköst eru á bilinu 60-100 hö. Algeng afköst eru Ví-l ha á klst. og ökuhraði við