Ráðunautafundur - 15.02.1991, Blaðsíða 131

-123-
eiginleika. Þar settu Fowler og samstarfsmenn fram hugmyndir um líffræðilegt líkan
til mats á þessu í umræðu um ræktunarmarkmið í svínarækt. Þær hugmyndir hafa ekki
fengið mikinn hljómgrunn og er almennt hallast að því að mikilvægi eiginleikanna eigi
að meta út frá hagfræðilegum sjónarmiðum. James hefur orðað það þannig að það sé
hlutverk hagfræði að skilgreina hvað sé æskUegt en líffræðinnar að meta væntanlegar
afleiðingar mismunandi ræktunarskipulags. Samþætting þessara fræða eigi síðan að
tryggja val þess hagkvæmasta af því mögulega. Sé þessu ekki haldið aðskildu þar til í
lokamati sé hætta á því að ýmsir valkostir verði aldrei metnir. Á það hefur verið bent
að mjög skorti á skilgreinmgu fjölmargra stærða sem nota þyrfti við líffræðilegt
áherslumat á eiginleika, en gagnvart hagfræðilegu mati hefur verið bent á óstöðugleika
hagrænna stærða og óvissu í mati þeirra.
Umræða um hvaða hagsmunir eigi að ráða við mat á þýðingu einstakra eiginleika
hefur verið mikil. Þar hefur verið sýnt fram á að niðurstaða geti verið mismunandi
eftir því hvort eiginleikar séu metnir út frá sjónarhóli einstakra framleiðanda eða frá
sjónarmiði þjóðarheildar. Samstaða er þó um að til lengri tíma litið, sé það fyrst og
fremst hinn almenni neytandi sem uppskeri ávexti árangursríks ræktunarstarfs í
búfjárrækt í lægra matvælaverði og bættum vörugæðum. Þetta á við í
framleiðslugreinum en ekki vitum við um neina sem tekist hafa á við slfk fræðileg
vandamál í grein eins og hrossarækt. Þessar niðurstöður eru síðan notaðar sem rök
fyrir því að verulegir almannahagsmunir séu í að styðja almennt búfjárræktarstarf í
þeim greinum sem beinast að matvælaframleiðslu. Einnig eru dæmi um að menn
ræði mótun stefnu í búfjárrækt með tilliti til matvælaöflunar í heiminum sem heild, en
lausn á þeim andstæðum sem þar blasa við í markmiðum er tæpast að finna. Þó er
talið að á komandi árum verði það yfirgnæfandi markmið framleiðslu í
þróunarlöndunum að framleiða eins mikið af matvælum og mögulegt er.
Mikið hefur verið rætt hvaða mælikvarði henti best til að meta gildi einstakra
eiginleika. Setja má fram hagnaðarlíkingar þar sem metinn er hagnaður (P)
framleiðslunnar sem mismunur á tekjum (R) og kostnaði (C), en einnig er lagt til að
nota hlutfall kostnaðar og tekna (C/R) eða öfugt hlutfall, þ.e. tekjur á einingu
kostnaðar (R/C). Talsmenn fyrrnefnda hlutfallsins segja að markaðurinn sé gefinn og
viðleitnin eigi að beinast að því að halda kostnaði á framleidda einingu í lágmarki.
Hins vegar hefur verið bent á, að notkun á síðarnefnda hlutfallinu geti verið rétt þar
sem framleiðsluföng eru takmarkandi og keppt skal að sem mestri og hagkvæmastri
framleiðslu frá takmörkuðum framleiðsluföngum. Þegar mál eru skoðuð út frá