Ráðunautafundur - 15.02.1991, Side 137

-129-
tiltölulega hægt um allan stofninn. Úr sama jarðvegi spruttu síðan hugmyndir James
og Hopkins um hópræktun, sem þeir fjölluðu mikið um á árunum um og laust fyrir
1980. Þessar hugmyndir hafa allmikið verið notaðar einkum í sauðfjárrækt og
holdanautarækt í Ástrah'u og Nýja-Sjálandi. Hópræktun er byggð á úrvali í þröngum
ræktunarkjama þar sem færðar eru nákvæmar skýrslur yfir eiginleika til að byggja á
úrval. Kynbótagripum þaðan er síðan dreift til neðri þrepa í ræktunarpíramídanum,
þannig að stór hluti þeirra gripa sem notast til ræktunar í grunninum er fæddur í
kjarnanum. Allra bestu einstaklingarnir eru notaðir til ásetnings í kjamanum, en
yfirleitt er hann hafður opinn fyrir gripum sem kembdir em af neðri þrepum sem
einstaklingar sem þar skara mjög fram úr og auðvelt er að finna án mikils skýrsluhalds
þar.
Á allra síðustu ámm hafa umræður um kynbótaskipulag hjá búfé mjög snúist um
og mótast af hugmyndum um svonefnd MOET kerfi (Multiple Ovulation and Embryo
Transfer), en þar er farið að nýta sér landvinninga erfðaverkfræði á síðari árum.
Þessar hugmyndir vom í upphafi mest mótaðar af Ástralanum F. Nicholas en einnig
hafa C. Smith og J. A. Woolliams meðal annarra, komið með margar hugmyndir.
Ræktun eftir þessum hugmyndum byggir á því að koma upp úrvalskjama með því að
safna saman afburðagripum, sem síðan er framræktaður með fjöldaegglosi og flutningi
fósturvísa. Úrval í kjarnanum er byggt að mestu á ætternisúrvali og stuttu ættliðabili,
en í slíkum hópum koma fram allt annars konar upplýsingar um gripi en fást í
hefðbundinni ræktun vegna stórra alsystkinahópa. Til þessa er fyrst og fremst um
fræðilega vinnu á þessu sviði að ræða. Ræktunarkjamar hafa að vísu verið byggðir
upp fyrir nautgripi en engin reynsla er enn fengin á árangur þeirrar ræktunar.
Fræðilegir útreikningar sýna að vænta megi aukinna framfara í ræktun í samanburði
við hefðbundna ræktun. Á hinn bóginn er ljóst að í kjamanum koma fljótlega upp
vandamál af völdum aukinnar skyldleikaræktar sem magnast fljótt vegna stórra
alsystkinahópa, sem í raun verða valdir til áframhaldandi ræktunar þar sem byggt er á
ætternisúrvali að mestu. Sumir útfæra þessar hugmyndir einnig sem hluta af
hefðbundnum afkvæmarannsóknum þannig að nautin em framleidd í kjarnanum og
síðan afkvæmaprófuð og bestu fullorðnu nautin á hverjum tíma notuð.
Efasemdir um ágæti þessa kerfis hafa einnig verið settar fram vegna þess að
úrvalið er upphaflega byggt á miklum afreksgripum sem valdir em úr skýrslum og er
þá vitnað til margra rannsókna víða um heim sem benda til að úrvalsyfirburðir allra
bestu nautsmæðranna skili sér oft ekki sem skyldi.