Ráðunautafundur - 15.02.1991, Blaðsíða 138

-130-
Hér er ekld ætlunin að gera nokkra tilraun til að draga saman niðurstöður úr
þeim hundruðum greina sem á síðustu árum hafa birst í sambandi við uppbyggingu á
ræktunarskipulagi. Slíkar niðurstöður eru oftast að meginhluta sérhæfðar og eiga við
þær aðstæður sem verið er að skoða hveiju sinni, en hér að framan hefur verið fjallað
um þróun almennra aðferða. Á það verður aftur á móti aldrei lögð næg áhersla að
ástæða er til að leggja mikla vinnu í gerð og endurskoðun ræktunaráætlana.
Nákvæmar aðferðir við mat á kynbótagildi geta aldrei komið í stað vandaðs skipulags
ræktunarstarfsins. Einnig er meginatriði að á hverjum tíma sé þannig að
ræktunarstarfinu staðið að möguleikar til úrvals í stofninum séu nýttir á sem bestan
hátt. í slíku starfi reynir ekki hvað síst á góðan skilning bænda sem framkvæma
ræktunarstarfið á meginatriðum þess og að ætíð séru fyrir hendi haldgóðar
upplýsingar fyrir þá framkvæmd.
ÚRVALSSKILYRÐI - EIGINLEIKAR SEM VAIIÐ ER FYRIR
Þegar ræktimarmarkmið hafa verið skilgreind og vægi eiginleika ákveðið, þarf að gera
sér grein fyrir hvernig best sé að haga úrvali í stofninum til að nálgast
ræktunarmarkmiðið. Þá þarf að ákveða hvaða mælingar eigi að framkvæma í hverri
búgrein til að byggja úrvalið á. Gengið er út frá þeim erfðaeiginleikum sem
kynbótamarkmiðið byggist á og reynt finna svipfarseiginleika sem mæla það sama.
Árangur fer að verulegu leyti eftir því hvernig til tekst. Nauðsynlegt er að hafa í huga
hvort tök eru á að mæla þá eiginleika sem sóst er eftir, hvort erfðabreytileiki er fyrir
hendi (er arfgengi hátt eða lágt) og innbyrðis tengsl milli eiginleika (neikvæð fylgni
milh eiginleika í kynbótaeinkunn dregur úr framförum). Loks þarf að vera hægt að
meta erfðastuðla fyrir þá eiginleika sem ætlunin er að nota með nægilegri nákvæmni.
Nauðsynlegt er að leitast við að skilgreina líffræðilega eiginleika og gæta
sérstaklega varúðar gagnvart eiginleikum, sem eru í raun settir saman úr fleiri
eiginleikum. Þegar vahð er fyrir samsettum eiginleika er líklegt að breytingar verði
mestar í þeim þætti sem sýnir mestan breytileika. Sömu vandamál koma mjög oft
fram þegar vahð er eftir eiginleika sem er hlutfall á milH tveggja eigmleika. Stundum
er brugðist við slíkum vandamálum með notkun kynbótaeinkunnar með skilyrðum
(indices with constraints).
Miklar framfarir hafa orðið í mæUtækni sem gera það kleyft að komast nær
raunverulegum markmiðum með úrvaH. Dæmi um þetta er notkun hljóðmyndatækja
og sneiðmyndatækja til að meta hlutfall vöðva og fitu á lifandi dýrum og talning