Ráðunautafundur - 15.02.1991, Page 157

149-
erfðavísakortinu en hjá búfé er þekkingin mun skemmra á veg komin. Hjá nautgripum
munu þekktir rúmlega tvö hundruð erfðavísar á slíku korti og hjá svínum rúmt
htmdrað. Eftir því sem þekkingin eykst gengur mun hraðar að fylla í eyðurnar og má
því vænta mikilla framfara á þessu sviði á næstunni. Rannsóknir hafa þegar sýnt að
mikið má finna af samstæðum erfðavísum á milli tegunda þannig að þegar myndin
skýrist verður einnig hægt að bæta inn í hana með því að nýta upplýsingar frá öðrum
tegundum. Hér skipta miklu máli sífellt nákvæmari aðferðir til lesturs á erfðaefninu.
Einnig má nefna nákvæmar aðferðir sem nú hafa verið þróaðar til ákvörðunar á
faðemi með svonefndri fingrafaratækni (DNA fingerprinting). Þegar er farið að ræða
um ávinning þess að beita þessum aðferðum í búfjárrækt til leiðréttingar á ættfærslu.
Greint er á milli „tengslakorta" (linkage maps) og „litningakorta" (physical maps),
þar sem í fyrra tilfellinu eru skráð tengsl milli erfðavísa með þekkt áhrif og fjarlægð
milli þeirra áætluð án þess að vitað sé um staðsetningu viðkomandi erfðavísa á
litningum. Við gerð litningakorts er leitast við að staðsetja með tæknilegum aðferðum
ákveðna þekkta erfðavísa og erfðaefnisbúta.
Eins og drepið var á í umfjöllun um óbeint úrval, kemur þekking á
erfðavísakortum m.a. að notum við óbeint úrval, ef valið er fyrir ákveðinni próteingerð
eða erfðaefnisbút, sem tengist eftirsóttum framieiðslueiginleika. Þannig má búast við
að í auknum mæli verði hægt að fara að nota erfðavísa sem hafa enga hagnýta þýðingu
í framleiðslu til að auka nákvæmni í mati á mikilvægum framleiðslueiginleikum. Þá er
um að rasða erfðavísa sem eru nátengdir mikilvægum erfðavísum fyrir
framleiðslueiginleika. Þannig má bæta þær aðferðir sem notaðar eru í hefðbundinni
búfjárrækt í dag og auka enn árangur þess starfs.
Erfðavísakort eru enn fremur hjálpartæki við að staðsetja erfðavísa fyrir ákveðna
eiginleika á tilteknu svæði eða litningi. Ef staðsetning er þekkt er hægt að komast að
því hvaða prótein viðkomandi erfðavísar framleiða og hvaða áhrif þau hafa í
líkamanum. Þetta er tækni sem nýtist til að skilgreina áhrif stakerfðavísa.
Sú grunnþekking sem aflað er með gerð erfðavísakort nýtist því á margvíslegan
hátt og er undirstaða framfara á ýmsum sviðum erfðafræðinnar.
FLUTNINGUR EINSTAKRA ERFÐAVÍSA
Flutningur á erfðaefni á milli fruma er það svið erfðatækninnar sem mesta athygli hafa
vakið á síðustu árum. Nokkrar aðferðir til flutnings erfðaefnis hafa verið þróaðar.
Mest mun notuð aðferð sem byggir á því að nokkur þúsund sameindum af völdu