Ráðunautafundur - 15.02.1991, Blaðsíða 172

-164-
Einstaklingsúrval tengt fjölskylduvali er sú kynbótaaðferð sem gefið hefur bestan
árangur eins og t.d. í kynbótum hænsnfugla. Auðvelt er að slátra hluta fiskana úr
hverri fjölskyldu, taka nauðsynlegar mælingar og eiga síðan lifandi efnivið úr
viðkomandi fjölskyldum til undaneldis.
Einstaklingsúrval kemur vel til greina í laxeldi þegar kynbætt er fyrir vaxtarhraða
þar sem arfgengi vaxtarhraða er yfirleitt hátt hjá laxfiskum. Með tímanum getur þetta
leitt til skyldleikaræktar auk þess sem upplýsingar frá ættingjum auka enn
kynbótaframför. Verði kynbætt fyrir eiginleikum eins og síðbúnum kynþroska,
sjúkdómsviðnámi, holdgæðum er hætta á að árangur verður lélegur. Sumir af þessum
eiginleikum flokkast undir eiginleika sem nefnast .aimað hvort eða" (threshold
characters) eiginleikar sem erfitt er að kynbæta fyrir með einstaklingsúrvali.
ÁRANGUR í KYNBÓTUM Á ELDISLAXI í NOREGI
Laxeldi í Noregi byggist nær eingöngu á kvíaeldi þar sem tekur 18 mánuði að ala
gönguseiði og þau alin í sláturstærð á allt að tveim til þrem árum. Þar er ættliðabil
4 ár.
Kynbótamarkmið hafa til þessa nær eingöngu verið að auka vaxtarhraða á
sjávarstigi og hindra kynþroska á fyrsta ári í sjó. Á síðustu misserum hafa farið fram
miklar umræður þess efnis að kynbæta fyrir auknu sjúkdómsviðnámi og sláturgæðum,
s.s. holdlit líkamsbyggingu og fleira.
Arfgengi vaxtar eftir tvö ár í sjó hefur verið reiknað sem 0,38±0,102) metið úr frá
ferviksþætti milli feðra og arfgengi við aldur við kynþroska 0,48±0,203) metið út frá
aðhvarfi afkvæmis að móður.
Tilraun var gerð í Noregi11) þar sem smituð voru laxaseiði úr 50 fjölskyldum með
kýlaveikibakteríunni Aeromonas salmomnicida. Tilgangurinn var að kanna hvort
breytileiki væri fyrir hendi í ónæmi gegn kýlaveiki. í ljós kom að mikill breytileiki
var í dauða af völdum bakteríunnar milli fjölskyldna og var meðaltal 68% og minnsti
dauðinn 15% en mesti 100%. Við skoðun hvort munur væri milli afkvæma
mismunandi feðra í dauða kom í ljós að munurinn lá frá 26% til 97% og var reiknað
arfgengi metið á 0,48. Þetta er hæsta arfgengi sem vitað er um fyrir lífsþrótt gegn
sjúkdómum í fiskeldi og gefur vissulega vonir um að mögulegt sé að auka ónæmi
gegn t.d. kýlaveiki með kynbótum.
Nýlegar upplýsingar segja að aukning í vaxtarhraða hafi orðið um 10% fyrir hveija
kynslóð og 3% fyrir hverja kynslóð fyrir minni kynþroska eftir eitt ár í sjó4).
Samkvæmt útreikningum er nettó hagnaður á ári um 330 milljónir íslenskra króna