Ráðunautafundur - 15.02.1991, Side 188

-180-
furðulegri í ljósi þess að starfsemin er nær eingöngu borguð af mjólkurframleiðendum
sjálfum og því beinlínis hagsmunamál þeirra að auka þessa þátttöku frá því sem nú
er, auk þess sem það mun í lengd skila sér í auknum framförum í stofninum.
Þessi atriði sem hér hafa verið nefnd eru vafalítið þau nærtækustu og stærstu sem
fyrir hendi eru til að auka marktækt virkni ræktunarstarfsins frá því sem nú er. Ýmsa
aðra þætti er full ástæða er til að hugleiða til aukinnar virkni úrvalsins. Hér á eftir
verða nokkur þessara atriða rædd og er valin sú leið að skipta umræðunni með tilliti
til þeirra fjögurra leiða sem erfðavísar berast frá kynslóð til kynslóðar.
Val nautsfeðra
Smæð kúastofnsins bitnar mest á þeim úrvalsmöguleikum sem fyrir hendi eru á
þessum lið í samanburði við erlenda ræktunarhópa. Ætíð verður að vera fyrir hendi
árvekni fyrir þeim hættum sem felast í of mikilli skyldleikarækt. Enn hefur ekki verið
gerð víðtæk könnun á skyldleikarækt í íslenska kúastofninum þó að fullyrða megi að
sem stendur er hún ekki vandamál. Ræktunarsaga íslenska kúastofnsins gefur einnig
ástæðu til að ætla að skyldleikahnignun sé mjög lítil í íslenska kúastofninum sem getur
átt sér eðlilegar ræktunarsögulegar skýringar. Hér verður því ekki lagt til að
framkvæma strangara úrval á þessum lið en verið hefur. Ætti að gera slíkt þá mundi
það fyrst og fremst verða gert með því að velja nautsfeður úr fleiri árgöngum nauta
en ekki aðeins einum eins og nú er gert. Á þann hátt má ætla að draga mætti úr
sveiflum sem nú eru á milli árganga nauta, en þetta mundi bjóða heim verulega
aukinni skyldleikarækt í stofninum. Minnt skal á hugmyndir um að nota
skyldleikaræktuð naut til að halda niðri skyldleikaræktaraukningu í stofninum sem
áhugaverða hugmynd að skoða við aðstæður hér á landi. Rétt er að benda á að víða
erlendis, þar sem á síðari árum er lögð áhersla á fleiri eiginleika í ræktunarstarfinu
en áður var, þá hefur það leitt til minni úrvalsstyrks nautsfeðra en áður var. Reynslan
sýnir að allur grundvöllur geti verið til að flýta dómum á nautum um hluta úr ári frá
því sem nú er og á þann hátt stytta örlítið ættliðabil á þessum lið.
Val nautsmœðra
Þessi liður gefur vafalítið mest tilefni til breytinga frá því sem nú er. Þar er bæði um
það að ræða að geta valið nautsmæður betur en nú er gert og jafnframt að leggja
áherslu á að fá valið þær öllu yngri en nú er. Á síðari árum hefur að vísu verið
markviss þróun í þessa átt. í þessu sambandi er ástæða til að velta fyrir sér
möguleikum á hvem hátt nýta megi sér hugmyndir um ræktunarkjarna, sem mikið eru