Ráðunautafundur - 15.02.1991, Page 242

-234-
fyrir samnúmerun á milli landa.
Alþjóðlegt framtíðarmarkmið á sviði skráningar hrossa til að treysta einstaklings-
auðkenningu og tryggja auðvelt eftirlit með flutningi hrossa á milli landa, hefur verið
sett fram. (Staun o.fl. 1982, bls 229-230). Allar forsendur sýnast vera fyrir hendi
hérlendis að vinna í anda stefnu Staun og félaga, takist að koma hinu nýja skýrsluhaldi
á verulegan rekspöl, frostmerkingar verði almennt notaðar og útgáfa upprunavottorða
endurskipulögð á þann hátt sem getið hefur verið um.
Úrvalsmark
Ákvörðun á fyrir hvaða eiginleikum skuli valið í kynbótastarfinu er þriðja stig
skipulegs kynbótastarfs. Á ensku er hugtakið selection critería notað um það atriði
og mætti e.t.v. nefna það úrvalsmark eða úrvalsskilyrði. Vísað er til yfirlitserindis um
alla fræðilega umræðu um þetta atriði en það verður aldrei of oft endurtekið hve
mikilvægt er að gera greinarmun á kynbótamarkmiðinu sjálfu og eiginleikunum sem
valið er fyrir (úrvalsmarkinu). Vandamál vegna ruglings af þeirri rót runnin eru
viðvarandi í hrossaræktinni líklegast m.a. vegna þess að á þeim tíma þegar ákveðið
var fyrir hvaða eiginleikum skyldi valið í kynbótastarfinu var ekki tækifæri til þeirra
töl- og kynbótafræðilegu greiningar gagna sem nauðsynleg er til að finna með
einhverri vissu besta úrvalsmarkið. Þá var settur fram dómstigi kynbótahrossa sem
frekar var hugsaður út frá því sem menn ætluðu sér að fá fram miklu frekar en að
hin klassíska skilgreining Harris frá 1970 væri höfð í huga. Þar sem segir að við val
eiginleika sem valið skuli fyrir í kynbótastarfinu skal tekið mið af mögulegri
kynbótaframför í eiginleikunum, í því sambandi er t.d. stærð erfðabreytileikans
mikilvæg og jafnframt skal tekið mið af kostnaðinum við að meta eiginleikana
nákvæmlega hjá gripunum (í Klemetsdal 1990).
Árið 1950 voru hross hér á landi fyrst dæmd samkvæmt dómstiga. Hann hefur
ekki tekið stórvægilegum breytingum frá upphafi. í dómstiganum eru nú metin 14
atriði, 7 atriði sem tilheyra sköpulagi og 7 sem tilheyra kostum.
Hin hefðbundnu dómstörf í íslenskri hrossarækt tilheyra þessu þriðja stigi
skipulegs kynbótastarfs. Dómar kynbótagripa (sýningarhaldið) hefur algera sérstöðu
í hrossarækt miðað við aðrar búgreinar, kynbótadómarnir eru raunverulega eina
afurðamælingin í búgreininni. Á undanförnum tveimur áratugum eða svo hefur
sýningarhaldið þróast mjög ört yfir í harða samkeppni og verðmyndunaráhrif dómanna
hafa orðið umtalsverð. Þetta háir tvímælalaust starfinu en afurðamælingin þarf að
vera meginn tilgangur dómstarfanna. Aðalveikleiki dómkerfisins hefur löngum verið