Ráðunautafundur - 15.02.1991, Page 255

-247-
í raun og veru tekið að úrvali í nýrri kynslóð hrossa. Til þessarar ákvörðunar þarf
að vanda. Fornt spakmæli úr arabaheiminum er enn í fullu gildi en það hljóðar
eitthvað í þessa áttina: -Leiddu bestu hryssuna til besta stóðhestsins og vonaðu svo
hið besta". Þá er vitaskuld forsendan að ræktandinn geri sér í hugarlund hvað sé
..best" og hann fái vitneskju um hvar það sé að finna. Annað atriði sem ekki má
gleymast er hið sjálfsagða úrval sem framkvæmt skal í tengslum við ásetningsmálin,
rýrðina þarf að skera úr hjörðinni. Leiðbeiningaþjónustan getur veitt hrossaræktendum
margháttaða aðstoð hvað val á stóðhestum og úrval á unghrossum varðar. í því
sambandi er kynbótamat og skýrsluhald ómissandi.
Framkvæmd hins skipulega úrvalsstarfs byggist á að nýta sér á sem bestan hátt
upplýsingar af öllum stigum hins skipulega kynbótastarfs. Allt framundir þetta hefur
úrvalið á uppkomnum hrossum byggst fyrst og fremst á svipfarsdómum og ættbókar-
færslu undaneldisgripa á einstaklingssýningum, auk niðurstaða hefðbundinna afkvæma-
dóma og afkvæmarannsókna. Fyrr töldu atriðin eru lesendum eflaust vel kunn en
afkvæmarannsóknir fólust hins vegar í að tamin voru á einum stað sex til átta
afkvæmi stóðhests í að meðaltali átta vikur. Afkvæmarannsóknir voru framkvæmdar
á árunum 1967 til 1985 og á því tímabili var 91 stóðhestur afkvæmarannsakaður.
Ættbókarfærsla og flokkun hrossa í verðlaunastig og hefðbundnir afkvæmadómar
og afkvæmarannsóknir lögðu á sínum tíma til upplýsingar til virks úrvalsstarfs. Þessar
aðferðir hafa þó auðvitað sína kynbótafræðilegu annmarka. Rannsóknarniðurstöður
á kynbótum hrossa hvaðanæva að benda til að kynbótaframförin verði hámörkuð með
hnitmiðuðu úrvali kynbótagripa eftir kynbótamati (BLUP). Þar sem einstaklingsúrvalið
skipi öndvegið en að því skal m.a. gætt við setningu reglna um afkvæmadóma.
Með tilkomu nýrra aðferða ber að leggja hinar eldri af. Hver veit hvenær ný
aðferð mun leysa BLUP-aðferðina af hólmi ? Aðalatriðið er að finna með hámarks
öryggi bestu foreldra næstu kynslóðar hrossa. Við tilkomu BLUP-aðferðar í hrossa-
ræktinni hér á landi var afkvæmarannsóknum á stóðhestum hætt og nú er verið að
stokka upp aðferðir við afkvæmadóma hrossa. Kerfisbundin fylgni á milli afkvæma
vegna hins sameiginlega umhverfis dró mjög úr árangri af notkun afkvæmarannsókna.
Við afkvæmadóma með hefðbundnum aðferðum var einungis lagt mat á úrval hrossa
úr hverjum afkvæmahópi og ekkert tillit tekið til áhrifa hins foreldrisins á afkvæmin.
Hefðbundin ættbókarfærsla og flokkun hrossa í verðlaun eftir svipfarsdómum dregur
athyglina frá megin atriðinu sem er einstaklingsúrval undaneldishrossa eftir
kynbótamati. Því þarf að leggja þessar eldri aðferðir við einstaklingsúrvalið til hliðar,
líta þess í stað á allt hrossakynið sem einn erfðahóp og velja eins stíft úr honum og
aðstæður framast leyfa með kynbótamatið (BLUP) sem grundvöll úrvalsins.