Ráðunautafundur - 15.02.2000, Blaðsíða 43

35
viðeigandi ráðstafanir til að draga úr hættu á að vatn mengist og að koma skuli í veg fyrir
mengun í vatni af völdum köfnunarefnissambanda. Ennffemur stendur að losun búQáráburðar
í yfirborðsvatn sé óheimil. Einnig eru reglur í 6. grein um söfnun, geymslu og notkun áburðar.
Þar er tekið mið af starfsreglum um góða búskaparhætti (Hollustuvemd ríkisins 1998). í
reglugerð nr 785 (Umhverfisráðuneytið 1999a) er gerð krafa um að draga úr myndun úrgangs
og að koma honum í endurnotkun og endumýtingu. Ennfremur er þar gerð krafa um að
förgim þess úrgangs sem ekki er hægt að endumota eða -nýta verði með skipulögðum hætti.
Tekið er fram að í starfsleyfum verði gerð krafa um notkun bestu fáanlegrar tækni við
mengunarvamir.
Þó svo að ofangreindar reglugerðir nr 785 og 804 taki ekki endanlegt gildi fyrr en eftir
nokkur ár er ljóst að ef svínaræktin ætlar að halda áfram sínu striki í gæðastjómun þá þarf að
gera úrbætur varðandi meðferð og losun svínaskíts hið fyrsta. Allur fyrirsláttur verður þess
valdandi að ímynd greinarinnar bíður álitshnekk. Hins vegar má benda á að sveitarfélög
mættu gera ráðstafanir til að auðvelda losun og geymslu búfjárskíts og þannig greiða fyrir
endurnýtingu, t.d. vegna uppgræðslu.
Einnig þarf að huga að öðrum úrgangi frá svínabúum, s.s. lyfjaumbúðum, hræjum o.fl.
Förgim á þessum úrgangi þarf að koma í skýran farveg og setja reglur þar um í gæðahandbók.
LOKAORÐ
Hér á undan hefur verið fjallað um þætti sem Bændasamtök íslands leggja til grundvallar
gæðastýringar í landbúnaði (GSL). Hjá þeim svínabændum sem eru með skýrsluhald em
margir af þessum þáttum þegar skráðir og ekki þarf miklu við að bæta til að uppfylla kröfur
GSL. Þær skráningar sem þarf að bæta eru einkum tengdar fóðri, lyfjagjöf og sótthreinsun
húsa.
Hvetja verður alla svínabændur til að taka upp skýrsluhald og gæðastýringu, en það er
fyrst og fremst þeirra eigin hagur. Það er mikilvægt að bændur líti á gæðastjómun sem leið til
að lækka framleiðslukostnað, auka gæði og styrkja samkeppnishæfni framleiðslunnar. Leggja
verður mikla áherslu á skráningar og að útbúa form fýrir þá skráningarþætti sem nauðsynlegir
em til að uppfylla GSL eða annað gæðastýringarkerfí sem svínabændur kjósa að nota. Að-
stoða þarf bændur við að koma á gæðastýringu og útbúa gæðahandbók fyrir hvert bú, þar sem
fram koma m.a. markmið búsins og starfsreglur. Nú þegar hafa verið gefnar út leiðbeiningar
um gæðastýringu í Handbók Svínabænda sem bændur em hvattir til að lesa (Sigurður Jó-
hannesson 1997). Forritið AgroSoft-Winsvin hefur verið þýtt á íslensku og er hægt að fá
nánari upplýsingar um það hjá Ingibjörgu Pétursdóttur á tölvudeild Bændasamtaka íslands.
Einnig geta bændur fengið aðstoð við að skrá upplýsingar í skýrsluhald hjá henni og Pétri
Sigtryggssyni hjá Bændasamtökum Islands.
Vert er að ítreka að þessar tillögur að gæðastýringarkerfi i svínarækt byggja að mestu á 1.
útgáfu GSL sem Bændasamtök Islands leggja fram til kynningar og umræðu á þessum ráðu-
nautafundi. Mikilvægt er að bændur og aðrir ræði þessar tillögur og komi með athugasemdir.
Síðan er ætlunin að útbúa gæðahandbók fyrir svínarækt sem tekur mið m.a. af GSL með þeim
áherslum og markmiðum sem greinin sjálf setur sér.
Aður en reglugerð nr 219 verður sett í gæðahandbók þarf að endurskoða hana, en endur-
skoðun er einmitt eitt af ákvæðum hennar í 11. grein. Reyndar hefur umtöluð reglugerð ekki
virkað sem skyldi og er það m.a. vegna þess að hún á sér ekki nægjanlega stoð í lögum. Úr
þessu verður að bæta hið fyrsta. Það er til lítils að koma á reglum og lögum ef ekki er farið
eftir þeim. Því verður að huga vandlega að því hvemig slíku effirliti verður komið á og hvað
þurfi að gera til að það virki í raun.