Ráðunautafundur - 15.02.2000, Blaðsíða 68

60
Ýmis hráefhi eru bönnuð í fóðri. s.s. mykja og hland, eðja frá skólpi og klóaki, fastur úr-
gangur frá bæjarfélögum og ómeðhöndlaður úrgangur frá veitingastöðum að undanskildu
grænmeti (sem ekki er nægilega ferskt til manneldis), matvælaumbúðir, verkaðar húðir og
hráefni sem meðhöndlað hefúr verið með fúa- eða plöntuvamarefnum. Hráefni úr jurtaríkinu
sem notuð eru í fóðurblöndur mega ekki hafa lægri grasafræðilegan hreinleiki en 95%. Þá eru
sett mörk á hámark leyfilegs magns ýmissa óæskilegra efna í fóðurvörum og má þar nefna
eiturefni ýmiskonar sem notuð eru í landbúnaði og ýmsa þungmálma. Til dæmis er leyfilegt
hámarksmagn af kadmíum í flestu fóðri miðað við 88% þurrefni 0,5-2 mg/kg, í steinefna-
fóðurblöndum 5 mg/kg og í fosfötum 10 mg/kg. Þá skulu þau fyrirtæki eða einstaklingar sem
í tengslum við atvinnustarfsemi sína hafa eða hafa haft undir höndum hráefni sem ekki stenst
kröfur um óæskileg efni í fóðurvörum eða geta á annan hátt haft í för með sér hættu fyrir
heilsu manna og dýra tafarlaust tilkynna það Aðfangaefitirlitinu. Allir þeir sem höndla með
fóður á einhvern hátt, t.d. fóðursalar og bændur, ættu að hafa þetta i huga.
Strangar reglur eru um merkingar á fóðri. Því miður hefur gengið erfiðlega að fá suma
innflytjendur, framleiðendur og fóðursala að fara efitir þessum reglum. Væntanlega tekst ekki
að ná fullkomlega tökum á þessu fyrr en bændur og samtök þeirra taka undir með Aðfanga-
efitirlitinu og styðja það í viðleitni sinni til að koma þessum málum í lag. Bændur gætu til
dæmis neitað að kaupa eða taka við illa-, ranglega- eða ómerktu fóðri. Einnig gætu bændur og
ráðunautar tilkynnt skriflega til Aðfangaeffirlitsins brot á merkingum. Best væri að þetta væri
vottað af fleiri en einum og senda þarf afrit af þeim merkingum sem fylgja fóðrinu ef
einhverjar eru. Ef samstaða næst um þetta ættu merkingavandamál að heyra sögunni til innan
tíðar.
NIÐURLAG
I nútímaþjóðfélagi verða kröfur um gæði matvöru og annarra þátta í daglegu lífi okkar sífellt
meiri. Þetta kallar á stöðugt aukið og betra eftirlit og strangari kröfur hins opinbera. Eftirlitið
þarf að hefjast strax á frumþáttum hverrar atvinnugreinar og haldast stöðugt þar til varan er
komin í hendur hins endanlega neytanda. Þetta á ekki síst við um framleiðslu landbúnaðaraf-
urða, sem er undirstaða matvælaframleiðslu og velsældar hverrar þjóðar. Það er þvi mikilvægt
að vel takist til á þessu sviði, en því miður verður að viðurkennast að við íslendingar erum
langt á eftir flestum nágrannaþjóðum okkar varðandi þessi mál. Það er Ijóst að umfang eftir-
litsins er ekki í samræmi við þörfina. Afkastageta Aðfangaeftirlitsins miðast að við þau gjöld
sem tekin eru af eftirlitsskyldum aðföngum á markaðnum hverju sinni og eiga þau að standa
undir kostnaði við eftirlitið. Eins og er eru gjöldin allt of lág og verði ekki bætt úr þessu er
hætt við að erfitt verði að framfylgja þeim reglum sem í gildi eru varðandi opinbert eftirlit
með aðföngum landbúnaðarins og hætt við að lítil sem engin þróun verði á þessu sviði í fram-
tíðinni. Þetta býður heim þeirri hættu að upp komi hér á landi mál svipuð þeim sem upp hafa
komið í aðildarlöndum Evrópusambandsins á undanfömum ámm, s.s. kúariða í Bretlandi',
díoxín-mengun í Belgíu1 2 og klóak í fóðri í Frakklandi3, en öll þessi mál tengjast aðföngum til
landbúnaðar, þ.e.a.s. fóðrinu. Það er því mjög brýnt að auknar fjárveitingar fáist til þessara
mála og er hér með kallað á stuðning landbúnaðarins við það.
1 Kúariða kom upp i nautgripum sem gefið var kjötmjöl úr afurðum af riðusýktu sauðfé og barst síðan í fólk
sem neytti nautakjötsins.
2 Við endurvinnslu á fitu til notkunar t fóður blandaðist saman mótorolía og matarolía sem orsakaði díoxín-
mengun afurða þess búfjár sem fékk fituna í fóðrinu.
■’ Notað var í fóður frárennsli frá matvælavinnslu, t.d. sláturhúsum og í mörgum tilfellum gor úr innyflum
þeirra dýra sem slátrað var. Ekki var þó notað skólp frá mönnum.