Orð og tunga - 01.06.2016, Síða 101

Orð og tunga - 01.06.2016, Síða 101
Matteo Tarsi: On the origin of Christian terminology 91 abbadís: The oldest occurrence of this word (E. ‘abbess’) in Icelandic is found, allegedly, in a lausavísa by the skald Einarr Skúlason7 (12th c.), pre- served in GKS 1009 fol. (36r15–17), from the second half of the 13th centu- ry, also known as Morkin skinna (SkP II, 2:571–572). In the manuscript, the word is abbreviated as abıſſa, with a nasal stroke running through both ascenders of the b junc- tion. Finnur Jónsson, in his Den norsk-islandske skjaldedigtning (Skjald, A–I:483), gives a diplomatic reading of the word as “abbatissa”. The abbess who is referred to in the poem is that of Bakke, a Benedictine cloister near Trondheim. The three main etymological dictionaries for Icelandic give two paths for the borrowing: from Lat. abbatissa/abbadissa via MLG. abba- disse (AeW, IeW, ÍOb) or directly from Vulg.Lat. abbadissa (AeW, ÍOb). AeW also proposes OE. abbudesse as an intermediary between Latin and Old Icelandic, but this hypothesis should be discarded due to phonemic diffi culties in explaining OE. /u/ > OIc. /a/ since OE. /u/ would more reasonably have been adapted as OIc. /y/. Moreover, Finnur Jónsson’s interpretation of the abbreviation is doubtful, al- though kept unchanged by the editors of The Skaldic Project (cf. SkP II, 2:571–572). In fact, according to ONP, the word form abbatissa, i.e. with <t> instead of <d>, is not att ested. It is therefore most probable that Finnur Jónsson thought that the word was a direct loan from Latin, although in LP the citation form where the aforementioned line by Einarr Skúlason is quoted, is indeed abbadissa. The oldest occurrence of the modern word form, abbadís, is from the late 13th century (ONP). The form arises from a paraetymological parallel with OIc. dís ‘goddess’ (IeW), thanks to the metonymical se- mantic extension of this noun, chiefl y in the poetic language, where dís is a common heiti for ‘woman’. 7 Oss lét abbatissa / angri fi rð of svangan, / dugðut víf en vígðu / víti fyr þat gyrða; / en til áts með nunnum / (ógnar rakks) á Bakka / (drós gladdit vin vísa) / vasat stallari kallaðr (Skjald, B–I:455). The abbess, removed from worries, made us [me] tighten the belt around the fl ank, although men may reproach the faithful consecrated women [for that]. And the marshal was not summoned to eat with the nuns at Bakke; the lady did not cheer the friend of the batt le-brave leader. (Transl. Kari Ellen Gade, The Skaldic Project.) Figure 1. abıſſa in GKS 1009 fol., 36r15 tunga_18.indb 91 11.3.2016 14:41:15
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136
Síða 137
Síða 138
Síða 139
Síða 140
Síða 141
Síða 142
Síða 143
Síða 144
Síða 145
Síða 146
Síða 147
Síða 148
Síða 149
Síða 150
Síða 151
Síða 152
Síða 153
Síða 154
Síða 155
Síða 156
Síða 157
Síða 158
Síða 159
Síða 160
Síða 161
Síða 162
Síða 163
Síða 164
Síða 165
Síða 166
Síða 167
Síða 168
Síða 169
Síða 170
Síða 171
Síða 172
Síða 173
Síða 174
Síða 175
Síða 176
Síða 177

x

Orð og tunga

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Orð og tunga
https://timarit.is/publication/1210

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.