Morgunblaðið - 03.05.2018, Blaðsíða 24

24 FRÉTTIRErlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 3. MAÍ 2018
Myndin er ekki af tilboðsdemanti
Carat
Color
Clarity
Cut
Polish
Symmetry
Certificate
0.70
G
VS2
Very good
Good
Very good
Shape Round brilliant
GIA
Tilboð á lausum steini:
350.000 kr.*
*Tilboðið gildir í tvær vikur
Laugavegur 61 I Kringlan I Smáralind I sími 552 4910
demantar@jonogoskar.is I www.jonogoskar.is
SÉRFRÆÐINGAR
Í DEMÖNTUM
Við útvegum allar stærðir og mismunandi slípanir demanta í mörgum gæðaflokkum, veitum ráðgjöf og gefum tilboð í sérsmíði.
SVIÐSLJÓS
Anna Lilja Þórisdóttir
annalilja@mbl.is
Hún er kölluð borgin sem sneri aftur. Endur-
reisnarborg Bandaríkjanna. Borgin Detroit í
Michigan-ríki í miðvesturríkjum Bandaríkj-
anna, rétt við landamærin að Kanada, hefur
sannarlega séð tímana tvenna og íbúar þar
hafa fengið að upplifa bæði jákvæðar og nei-
kvæðar hliðar ameríska draumsins.
Þetta er borgin sem á fyrstu áratugum síð-
ustu aldar var kölluð París miðvesturríkjanna,
þar var miðstöð bílaiðnaðarins, uppfinninga
og nýsköpunar og þarna varð Motown-
tónlistarrisinn til, útgáfufyrirtækið sem skaut
listafólki á borð við Michael Jackson og Diönu
Ross upp á stjörnuhimininn. En síðan tók að
halla undan fæti, hluti bílaframleiðslunnar
færðist annað og árið 2013 var lýst yfir gjald-
þroti Detroit. Það var stærsta gjaldþrot borg-
ar í sögu Bandaríkjanna. Um tíma mældist at-
vinnuleysi þar þrefalt meira en meðaltalið í
landinu, glæpir voru margfalt tíðari en í öðr-
um borgum landsins og íbúum fækkaði um
þriðjung á 20 árum. Útlitið var ekki bjart, eða
eins og blaðamaður tímaritsins Forbes komst
að orði fyrir nokkrum árum: „Þetta er öm-
urlegasta borg Bandaríkjanna.“
En nú er allt á uppleið í Detroit. Blaða-
manni Morgunblaðsins gafst kostur á að
sækja borgina heim í síðustu viku í boði ferða-
málaráðs Detroitborgar í fyrsta beina flugi
WOW air þangað, en félagið flýgur nú þangað
frá Íslandi fjórum sinnum í viku. Undanfarið
hafa fjölmörg tækni- og nýsköpunarfyrirtæki
komið sér fyrir í borginni, ekki síst vegna
mikils framboðs af ódýru atvinnuhúsnæði og
fyrir tilstuðlan ýmissa ívilnana sem eru til
þess ætlaðar að laða að ný fyrirtæki. Það var
sama hvar var komið; í miðborgina þar sem
framkvæmdir eru á hverju horni og ýmist ver-
ið að rífa gamlar byggingar eða gæða þær
nýju lífi, í gamalt iðnaðarhverfi sem hefur
fengið nýtt líf sem spennandi matarmarkaður
eða á einn þeirra fjölmörgu veitingastaða sem
hafa verið opnaðir á undanförnum mánuðum;
alls staðar var viðkvæðið það sama: hér er allt
að gerast!
Bílaborgin mikla
Detroit á sér mörg viðurnefni. Eitt þeirra
þekktasta er bílaborgin, en borgin var miðstöð
bílaiðnaðar framan af 20. öldinni og þarna
voru höfuðstöðvar „risanna þriggja“; General
Motors, Ford og Chrysler. Það var í Detroit
sem Henry Ford hóf tilraunir sínar og smíði á
bílum og T-Ford hans, sem leit dagsins ljós
árið 1908, var fyrsti fjöldaframleiddi bíllinn og
þar með sá fyrsti sem aðrir en auðmenn og
fyrirmenni höfðu ráð á. Tilkoma hans gjör-
breytti lífsháttum fólks og hann varð að nokk-
urs konar tákni fyrir hina rísandi millistétt
sem lét sífellt meira að sér kveða á þessum ár-
um. Verksmiðjan þar sem bíllinn var hann-
aður og smíðaður er nú skemmtilegt safn sem
vert er að heimsækja, The Ford Piquette
Avenue Plant. Þar má fræðast um fyrstu ár
Ford-bílaverksmiðjanna og þar er geysimikið
safn Ford-bifreiða frá ýmsum tímum, einkum
frá fyrstu áratugum síðustu aldar.
Bifreið Kennedys og strætó Rosu Parks
Reyndar má sjá merki Henrys Fords víða
um borgina; þar eru t.d. sjúkrahús og ýmsar
byggingar sem bera nafn hans og Uppfinn-
inga- og nýsköpunarsafn Henrys Fords (The
Henry Ford Museum of Innovation) í Detroit,
sem var opnað árið 1933, er gjarnan talið eitt
af bestu söfnum Bandaríkjanna. Þar eru sögu
uppfinninga gerð skil á sérlega lifandi hátt og
að auki er þar að finna marga merka gripi
sem tengjast atburðum úr sögu Bandaríkj-
anna; t.d. forsetabifreiðina sem John F. Ken-
nedy var farþegi í þegar hann var skotinn í
Dallas í Texas árið 1963. Þarna er líka
strætisvagninn þar sem Rosa Parks, svört
skrifstofustúlka, neitaði að standa upp fyrir
hvítum farþega í borginni Montgomery í Ala-
bama árið 1955 eins og lög kváðu á um og
leiddi atvikið til þáttaskila í réttindabaráttu
svartra í Bandaríkjunum. Þarna er einnig
stóllinn sem Abraham Lincoln sat í í Ford-
leikhúsinu í Washington 14. apríl 1865 þegar
John Wilkes Booth skaut hann til ólífis. Enn
má sjá blóðblettina í stólnum, sé vel að gáð.
Við safnið stendur áhugavert þorp, nokkurs
konar Árbæjarsafn Detroit-búa. Það var reist
að frumkvæði Fords, það heitir Greenfield
Village og er samansafn gamalla húsa úr ýms-
um áttum. Safnið byrjaði með æskuheimili
hans, sem hann vildi forða frá niðurrifi, og síð-
an bættust fleiri byggingar við í safnið sem
margar tengdust lífi hans á einhvern hátt. Þá
eru í þorpinu æskuheimili þekktra Banda-
ríkjamanna, fyrsta rannsóknarstofa Thom-
asar Edisons (sem var besti vinur Fords),
verkstæði Wright-bræðra þar sem þeir hönn-
uðu og smíðuðu flugvél sína og ótalmargt ann-
að spennandi og skemmtilegt.
Listasafn borgarinnar, Detroit In-
Ameríski draumurinn lifnar við í Detroit
 Bíla- og tónlistarborgin Detroit í miðvesturríkjum Bandaríkjanna fór úr gjaldþroti til endurreisnar á
örfáum árum  „Hér er allt að gerast,“ segja heimamenn  Var dæmd úr leik, en iðar nú af lífi og fjöri
Ljósmynd/visitdetroit.com
Detroit Borgin er stærsta borgin í Michigan-ríki og sú 23. stærsta í Bandaríkjunum. Hún stendur við Detroit-á, sem rennur í Stóru vötnin svokölluðu á landamærum Bandaríkjanna og Kanada.
26
Meðal veitingastaða sem blaða-
maður snæddi á í Detroit var Traff-
ic Jam and Snug. Hluti þess sem
þar er boðið upp á er framleiddur á
staðnum; þar eru bakarí, brugg-
hús, mjólkurbú og ostagerð og
uppi á þaki leynist kryddjurta-
garður. Vel má mæla með djúp-
steiktum súrum gúrkum sem á
matseðlinum kallast „Help me Elv-
is, I’m in a pickle“ og kom þessi
réttur skemmtilega á óvart!
Þegar íbúar Detroit-borgar eru
spurðir hvort einhverjir réttir ein-
kenni borgina öðrum fremur er
tvennt oftar nefnt en annað. Ann-
ars vegar pítsur, en Detroit-pítsur
eru ferhyrndar með þykkum botni
og þykja mikið lostæti.
Hins vegar pylsurnar. Svokall-
aðar Coney dogs, sem er pylsa í
brauði með kryddaðri kjötsósu og
rúsínan í pylsuendanum er sax-
aður laukur og sinnep. Tveir veit-
ingastaðir í borginni þykja öðrum
fremri í að framreiða þennan rétt;
þeir heita American og Lafayette
og svo skemmtilega vill til að þeir
standa hlið við hlið.
Athygli vekur, þegar farið er um
stræti og torg Detroit-borgar,
hversu alþjóðlegar keðjur á borð
við McDonalds, Starbucks og
Burger King eru lítt áberandi. Á
þessu er býsna athyglisverð skýr-
ing. Þegar uppbyggingin í borginni
hófst var ákveðið að leggja áherslu
á að staðbundnir veitingastaðir í
eigu heimamanna fengju að njóta
sín sem best. Þessi stefna hefur
gengið vel eftir og það er sannar-
lega tilbreyting að koma til borgar
þar sem sjá má veitingastaði, bæði
stóra og smáa, sem ekki eru á
hverju götuhorni í hverri einustu
borg.
Í Detroit eru fáar keðjur og
áhersla á það staðbundna
DJÚPSTEIKTAR GÚRKUR, PYLSUR OG FERHYRNDAR PÍTSUR
Matur Á veitingastaðnum Traffic Jam and Snug í Detroit eru m.a. ostagerð, mjólk-
urbú, bakarí og bjórbrugghús og á þaki veitingastaðarins er kryddjurtagarður.