Skírnir - 01.09.2017, Side 15

279fingraför fornsagnahöfunda
Þær vísbendingar sem fræðimenn nýta til að bera kennsl á höf-
unda ómerktra verka hafa einnig verið flokkaðar í ytri og innri rök
(sjá nánar Love 2002: 51−97). Til þeirra fyrrnefndu teljast m.a
upplýsingar úr samtímagögnum verksins, þar á meðal bréfum, dag-
bókum og opinberum skjölum. Má minna á að sú tilgáta að Snorri
Sturluson sé höfundur Heimskringlu byggist öðru fremur á ytri
rökum. Hvergi í varðveittum handritum verksins kemur fram að
Snorri hafi komið að sköpun þessa safns konungasagna. Það er fyrst
á sextándu öld, í norskri þýðingu Heimskringlu, að þetta er fullyrt.
Telja menn að þær upplýsingar séu úr handriti sem hafi glatast eftir
að norski þýðandinn sneri textanum á sitt móðurmál. Einnig má
finna klausur í Ólafs sögu Tryggvasonar hinni mestu (sem flestir
telja að sé yngri en Heimskringla) þar sem vísað er til Snorra sem
heimildamanns um tiltekin atriði.8 Ekki er Heimskringla nefnd á
nafn en á móti vegur að víða eru í Ólafs sögu kaflar sem eru svo að
segja samhljóða köflum úr Heimskringlu (sjá m.a. Ólafur Hall-
dórsson 1979: 124−127). Önnur ytri heimild um sagnagerð Snorra
er Íslendinga saga Sturlu Þórðarsonar en þar er greint frá því að
annar bróðursonur Snorra, Sturla Sighvatsson, dvaldi „löngum þá í
Reykjaholti og lagði mikinn hug á að láta rita sögubækur eftir
bókum þeim er Snorri setti saman“ (Sturlunga saga 2010: 329).9
Til innri raka teljast allar þær upplýsingar sem viðkomandi
heimild hefur að geyma. Stíleinkennin sem réttarmálvísindi fást við
eru mikilvæg í því sambandi, sem og þær upplýsingar innan verks
sem nýtast við persónugreiningu höfundar. En hér getur einnig
verið um að ræða misaugljósar vísanir höfundar til sinnar eigin per-
sónu.10 Má minna á þá kenningu Halldísar Ármannsdóttur, sem
skírnir
8 Um innbyrðis sambandHeimskringlu og Ólafs sögu Tryggvasonar hinnar mestu
eru reyndar deildar meiningar. Sjá m.a. Sveinbjörn Rafnsson 2005.
9 Einnig er í annál frá 16. öld rætt um að Snorri hafi „samsettj Eddu og margar
adrar frædibækur islendskur saugur“. Sjá Islandske Annaler indtil 1578 1888:
481.
10 Best er ef nafn höfundar er beinlínis tilgreint sem slíkt í heimildinni en það er þó
ekki alltaf ótvíræð sönnun fyrir höfundarskap. Aðeins kemur fram í einu af
þremur elstu handritum Snorra-Eddu að Snorri Sturluson hafi sett það verk
saman. Sjá m.a. Sverrir Tómasson 2006: 534−535.
Skírnir HAUST 2017 (13.10.2017).qxp_Layout 1 20.10.2017 13:46 Page 279