Skírnir - 01.09.2017, Qupperneq 133

397ætti að banna pólitískan rétttrúnað?
standi óháð menningarlegri arfleifð hans. Vissulega beri að taka til-
lit til hennar en þá aðeins með þeim hætti að menningarlegt um-
hverfi fólks sé lagað að almennum mannréttindum. Grunngildi
mannréttinda sé hvorki bundið menningu né annars konar arfleifð
og ætíð beri að setja einstaklinginn og sjálfræði hans fram yfir heild-
ina (Leicht 2009: 53).24
8. Niðurstaða
Ef taka á saman gagnrýnina á það sem nefnt er pólitískur rétt-
trúnaður má í fyrsta lagi benda á að honum hætti til að líta fram hjá
breyttri stöðu minnihlutahópa innan vestrænna samfélaga og þeirra
réttarbóta sem áratugalöng mannréttindabarátta hafi fært þeim. Enn
fremur taki hann ekki tillit til þess hve margslungin samskipti séu
milli einstaklinga og menningarheima í vestrænum fjölmenningar-
samfélögum og reyni þess í stað að fella þá í flokk gerenda og fórn-
arlamba. Ástæðuna fyrir þessari slagsíðu má að nokkru rekja til þess
að pólitískur rétttrúnaður hefur verið stofnanavæddur. Hann kom
fram sem stefna innan háskólasamfélaganna þegar meðlimir hinna
ýmsu rétttindahreyfinga á sjöunda og áttunda áratugnum urðu þar
síðar margir hverjir starfsmenn og kennarar og leituðust áfram við
að fylgja kröfum sínum eftir. Stofnanavæðing pólitísks rétttrúnaðar
felst því í því að gildi hans og baráttumál verða órjúfanlegur hluti af
siðferðilegum áherslum og reglum háskólanna, svo sem í formi
siðareglna. Hann er því í raun bylting að ofan og í augum margra
hluti af „kerfinu“. Að sama skapi hefur pólitískur rétttrúnaður verið
gagnrýndur fyrir að leggja ofuráherslu á vægi sérstöðu menningar-
heima í stað þess sem sameini þá, en slíkt leiði á endanum til menn-
ingarfordóma sem sé ekkert annað en ný tegund af kynþátta for dóm -
um (Hildebrandt 2005: 507–509).
Almenn samstaða er um það meðal þeirra sem fjallað hafa um
pólitískan rétttrúnað að rætur hans sé að finna í mannréttinda-
skírnir
24 Íslenskt tilbrigði við þessa umræðu má greina í ritdeilu um skopmyndateikn-
ingarnar um Múhameð spámann í Jyllands-Posten árið 2006. Sjá Markus Meckl
2008, og Róbert H. Haraldsson 2009.
Skírnir HAUST 2017 (13.10.2017).qxp_Layout 1 20.10.2017 13:46 Page 397