Tímarit Máls og menningar - 01.05.2018, Síða 57

J ó l a p l a t t a r n i r
TMM 2018 · 2 57
varð ljóst að þær fréttir ættu við rök að styðjast varð það mín staðföst
ætlan að ráða mig í pláss á Jón forseta.
Stærsta stund lífs míns rann upp í janúar 1907 þegar ég gekk um borð
í þennan þjóðarsóma við Reykjavíkurhöfn, einn af 25 manna áhöfn sem
þá hafði verið ráðin. Með mér bar ég sjópoka með helstu nauðsynjum
og tólf jólaplöttum frá Bing og Grøndahl. Togarinn var allur úr járni og
því fann ég enga leið til að hengja upp platta yfir kojunni minni, en þess
í stað raðaði ég þeim milli þils og dýnu fyrir innan mig.
Okkur sem höfðum róið á skútum þótti mikil viðbrigði að komast
í togarapláss. Fannst sumum okkar líkt og við hefðum komist í rólegt
innistarf þegar borin var saman vosbúðin sem við áður höfðum reynt
og svo snyrtilegar káetur, lúkar og aðrar vistarverur Jóns forseta. Hitt
verður þó að segjast eins og er að skipið lét ekkert alltof vel í sjó og það
bitnaði nokkuð á safni mínu af jólaplöttum. Í austanþræsingi undan
Reykjanesi brotnaði St. Petri Kirke frá 1908 og á leið heim frá Cuxhaven
eitt vorið gerði norðan garð sem kostaði mig bæði Amalienborg frá 1914
og Udenfor det oplyste vindue frá 1919.
Undir stjórn Guðlaugs skipstjóra stóðum við langar vaktir þegar
fiskað var í ís. Oft var ekki sofið nema í mesta lagi í klukkustund í senn
og eftir viku túra höfðu sumir okkar ekki sofið nema 7–8 stundir saman-
lagt. Þetta tók vitanlega á, og ekki bætti hitt úr skák að þegar ókyrrt var
í sjóinn hafði ég stöðugar áhyggjur af plöttunum mínum, jafnt í svefni
og vöku. Þessar áhyggjur ágerðust eftir því sem safnið stækkaði.
Þorvaldur réð sig á Forsetann eftir að vökulögin voru sett. Okkur
varð fljótlega vel til vina, enda kom það fljótt á daginn að hann var eini
skipsfélagi minn sem sýndi jólaplöttunum einhvern áhuga. Aldrei sá ég
hæðnisglott í augum hans, né varð ég var við augnagotur og ræskingar,
sem gjarnan gengu á milli manna í lúkarnum þegar ég tók plattana
fram til að fægja þá. Þvert á móti sýndi hann þeim áhuga og fékk oft
að handleika þá, ævinlega af mikilli nærgætni og virðingu. Þorvaldur
var líka allgóður dönskumaður og gat útskýrt fyrir mér sitthvað sem
ég ekki hafði skilið til þessa. Hann sagði mér til dæmis að lænkehund
þýddi ekki læknishundur, heldur að hundurinn væri hlekkjaður. Hann
spurði líka oft út í Dýrfinnu frænku og Guðríði systur mína. Í raun var
hann fyrsti maðurinn sem sýndi því skilning hvað jólaplattarnir skiptu
mig miklu máli.
Þegar Halaveðrið skall á var ég niðri í lúkar. Allt gerðist þetta mjög
snöggt og ég hafði ekki fyrr áttað mig á að komið var vonskuveður en
skipið reis upp á endann. Allt lauslegt sveif eitt andartak í lausu lofti.
Ég náði taki á kojugaflinum og gat varist því að skella sjálfur í þilið. Það