Tímarit Máls og menningar - 01.05.2018, Blaðsíða 134

U m s a g n i r u m b æ k u r
134 TMM 2018 · 2
hún verður uppvís að fölsunum á sögu
og persónuleika móður sinnar:
„Er þér svona annt um að móðir þín
hljóti einhvers konar náðun fólksins?
Skilurðu ekki að fólki er andskotans
sama um Sirrí sem móður? Hún er lista-
maður af guðs náð, brautryðjandi og ein-
stök og fólk er að koma til að fagna því,
ekki til að rifja upp gamalt fjölskyldu-
drama sem á sér stað inni á öðru hverju
heimili landsins.“ (234)
Sú mynd sem birtist af Sirrí í gegnum
bréf hennar staðfestir í raun að flestu
leyti þá mynd sem þegar hefur verið
gefin en sýnir jafnframt sálarstríð lista-
konunnar. Þótt hún eigi þess kost „að
verða hinn borgaralegi listamaður sem
Ísland virðist hampa“ þá óttast hún þá
stöðu. Hún vill umfram allt varðveita
„bóhemið“ og staðhæfir að allir viti „að
um leið og listin er framleidd í návígi
við allt þetta staðgóða fjölskylduum-
stang þá líður hún fyrir það. Ég er að
verða ein af þeim. Mamman ásækir mig
og listakonan er að deyja“ (122). Sirrí er
sannfærð um að það fari ekki saman að
skapa list og sjá um fjölskyldu, hún upp-
hefur listina og telur val sitt í raun snú-
ast um líf og dauða: „ef ég vel ekki list-
ina get ég allt eins dáið.“ (130) Hún þarf
að sinna listsköpun til að beisla tilfinn-
ingar sínar og hræðist að týnast „undir
mörgum lögum af húsbúnaði, þvotti,
bleyjum …“ (130).
Í einu sendibréfanna lýsir Sirrí lista-
verki sem hún er með í smíðum og
„fjallar einmitt um móðurina, nánar til-
tekið um móðurlífið“ (150). Hún lýsir
því nánar og segir það fjalla um móður-
lífið „á mjög líkamlegan og dýrslegan
hátt – móðurlífið sem þröngt og þrúg-
andi svarthol, blóðuga og slímuga hvelf-
ingu. Sem hýði dýrs sem ummyndast og
klekst út. En líka um móðurlífið sem
vélknúinn kyndiklefa eða ofn sem púl-
serar og um fara bylgjur og straumar“
(150). Það er þessi mynd af móðurlífinu
– sem er í senn leg og móðurhlutverk –
sem Kamilla á erfitt með að sætta sig við
að fari fyrir sjónir almennings á fyrir-
hugaðri listsýningu og áræðir því að
hagræða sannleikanum. En spyrja má
hvort falsanir Kamillu séu ekki um leið
gríðarleg svik við móðurina og lífsvið-
horf hennar. Kamilla leitast við að
umbreyta hinni uppreisnargjörnu lista-
konu í elskandi móður: hún klæðir hana
úr „bóheminu“ og aðlagar að því borg-
aralega siðgæði sem móðirin fyrirleit.
Um leið endurskapar Kamilla móðurina
í sinni mynd, því sjálf er hún holdgerv-
ingur hins borgaralega listamanns sem
móðirin hafnaði; dóttirin hefur fætt
móðurina í nýrri mynd sem fjölskyld-
unni hugnast.
Blönduð tækni
Undirtitill bókarinnar, blönduð tækni,
er vel til fundinn og hefur margræða
merkingu. Blandaðri tækni er oft beitt í
myndlist þar sem mismunandi efni og
aðferðir eru notuð við myndsköpun.
Yrsa Þöll beitir einnig blandaðri tækni
við byggingu sögunnar, þriðju persónu
frásögnin er fleyguð með dagbókarbrot-
um, sendibréfum, blaðaviðtölum, ritgerð
og ræðum sem smám saman byggja upp
heildarmyndina. Þá marka mismunandi
leturgerðir víða skil frásagnaraðferð-
anna. Og heildartitilinn, Móðurlífið,
blönduð tækni, nær einnig að miðla
þeirri hugsun að það að vera móðir og
það að ala upp börn krefst blandaðrar
tækni sem fólk hefur misvel á valdi sínu.
Móðurlífið er önnur skáldsaga Yrsu
Þallar og ljóst er að hún hefur náð miklu
betri tökum á frásagnartækni og sögu-
fléttu en í fyrstu skáldsögunni Tregðu-
lögmálinu sem kom út 2010. Sú frum-
raun var þó áhugaverð að mörgu leyti,
ekki síst vegna þess hversu einarðlega