Tímarit Máls og menningar - 01.05.2018, Síða 59

J ó l a p l a t t a r n i r
TMM 2018 · 2 59
við aðalatriði sögunnar og segja hana með þeim hætti að alvaran í erindi
mínu sé þeim ljós sem bréfin lesa. Nú sný ég mér að þeim hörmulegu
atburðum sem hafa alla tíð síðan valdið mér svo skelfilegu angri að á
engan mann er leggjandi.
Þann 27. febrúar 1928 strandaði Jón forseti út af Stafnesi. Haugasjór
var á og þó að önnur skip væru á sjó í grenndinni voru þeim jafnt og
okkur allar bjargir bannaðar. Okkur varð það fljótt ljóst að skipið myndi
ekki rífa sig laust af skerinu og jafnskjótt sá það hver maður í hendi sér
að nú þyrfti guðs forsjón að koma til og allt það mannlega hugvit og
áræði sem tiltækt væri.
Sem við stóðum þarna við mastrið og brimið barði okkur sínum
óvægnu hrömmum var þrifið fast í öxlina á mér og Þorvaldur öskraði á
mig í gegnum gnauðið að koma með sér niður í lúkar. Þegar þangað kom
reif hann sig úr stakknum og skipaði mér hvössum rómi að hjálpa sér.
Við tókum síðan til við að stinga jólaplöttunum inn undir föt hans, ofan
í buxur, undir treyju, bæði í bak og fyrir og vefja hann síðan í brekán.
Eftir einn vafning utan um skrokkinn stakk hann fleiri plöttum í fell-
ingar á brekáninu og þannig koll af kolli. Ég steypti svo yfir hann sjó-
stakknum, sem orðinn var býsna þröngur, því ummál Þorvaldar hafði
tvöfaldast við þessa aðgerð. Sjálfur reyndi ég aftur og aftur að fá hann til
að hætta við þessa áætlun sína, en hann hvessti sig í hvert skipti og þegar
hann leit á mig fannst mér brenna úr augum hans æði sem ég skelfdist
og þorði ekki annað en gera eins og hann bauð.
Þegar við komum aftur út á dekk var stýrishúsið horfið, en nokkrum
skipsfélögum okkar hafði tekist að binda sig fasta við mastrið. Ekki veit
ég hvernig það gerðist, en með einhverju móti hafði tekist að koma kaðli
úr landi út í skipið. Menn æptu upp í óveðrið, bentu og pötuðu út í loftið
og vafalaust voru uppi einhverjar hugmyndir um hvernig mætti bjarga
sem flestum af áhöfninni í land. Ég reyndi sjálfur að hlusta og hrópa
á móti, en áður en ég vissi af hafði Þorvaldur kastað sér á kaðalinn og
var farinn að lesa sig eftir honum í átt til lands. Við skipsfélagar hans
stóðum stjarfir og horfðum á hann hverfa inn í hafrótið helmingi sverari
en hann átti að sér. Við sáum strengjast og slakna á kaðlinum, strengjast
og slakna og á því gekk góða stund. Nema auðvitað var sú stund ekki
góð – hún var hryllileg í alla staði. Og hversu löng sem hún var, þá lauk
henni loks á því að slitinn endi kaðalsins slengdist inn fyrir lunninguna
og flaksaði í vindinum við fætur okkar. Þorvaldur hafði reynst alltof
þungur.
Fimmtán skipsfélagar mínir létu lífið þennan dag við Stafnes. Blessuð
sé minning þeirra. Þó að seint og um síðir tækist að koma öðrum kaðli