Tímarit Máls og menningar - 01.05.2018, Page 135

U m s a g n i r u m b æ k u r
TMM 2018 · 2 135
þar er tekist á við spurninguna hver er
ég? og hver er staða mín í þessum
heimi? í fyrstu persónu frásögn ungrar
konu sem „langar að trúa því að fræði-
leg og heimspekileg hugsun séu undir-
staðan, grundvöllurinn fyrir því að unnt
sé að skilja heiminn“ (Tregðulögmálið,
66). Við lestur á Móðurlífinu, blandaðri
tækni er ljóst að Yrsa Þöll er orðin veru-
lega leikin í að halda mörgum boltum á
lofti; að spinna marga þræði sem saman
mynda góða heild. Bókin hefði jafnvel
orðið enn betri hefði góðum skærum
verið beitt því á köflum er frásögnin full
ítarleg og ýmislegt hefði mátt stroka út
til þess að efnið nyti sín betur. Það
breytir því þó ekki að þetta er afar
áhugaverð skáldsaga um þessa eilífðar-
togstreitu í lífi kvenna sem virðist síst á
undanhaldi þótt komið sé fram á tutt-
ugustu og fyrstu öldina.
Tilvísanir
1 Sjá Soffía Auður Birgisdóttir. 1987. „Skyldan
og sköpunarþráin. Ágrip af bókmennta-
sögu íslenskra kvenna.“ Eftirmáli við Sögur
íslenskra kvenna 1879–1960. Ritstjóri Soffía
Auður Birgisdóttir. Reykjavík: Mál og menn-
ing, bls. 913–971. Kom einnig út í sérprenti.
Úlfhildur Dagsdóttir
Ævintýraþokan
Stefán Máni: Skuggarnir. Sögur 2017.
315 bls.
Húsið er úr steini, það er tvílyft með
tómum gluggum og hálfhrundu þaki
– og það stendur neðan við grasi gróna
brekku. Þokan streymir úr norðri, rök og
köld – hún teygir fram gegnsæjar hendur
og hvítir fingur hennar gæla blíðlega við
veðurbarða veggina, eins og barn sem
skoðar dýrmætt leikfang. (217)
Miklar vonir eru bundnar við þetta hús
í sögu Stefáns Mána, Skuggarnir. Það er
dularfullt eyðibýli sem á að prýða for-
síðu ljósmyndabókar sem á að afla höf-
undi sínum, Tímóteusi eða Timma,
frægðar og auðlegðar. Fyrir ástkonu
hans, Kolbrúnu, er húsið að vissu leyti
táknmynd þarfar hennar fyrir fjölskyldu
og ást. Saman leggja þau upp í ferðalag
um hálendi og heiðar til að finna húsið,
sem síðan reynist standa á mörkum
veruleika og þjóðsögu, vona og ótta.
Skáldsagan segir frá sambandi þeirra
tveggja, Kolbrúnar sem vinnur á leik-
skóla og Timma sem er ljósmyndari.
Hann er nokkru eldri en Kolbrún og
kynni þeirra hefjast á því að hann er of
seinn að sækja dóttur sína á leikskólann.
Kolbrún og Timmi hafa bæði sína djöfla
að draga. Kolbrún er tilfinninganæm,
viðkvæm og í andlegu ójafnvægi. Óör-
yggi hennar og ístöðuleysi er afleiðing af
erfiðu sambandi við foreldra hennar og
hún þráir fjölskyldu til að bæta þetta
upp. Timmi er klassískt dæmi um mann
sem tekst ekki að rísa undir þeirri karl-
mennskuímynd sem hann þráir: ekki
aðeins hefur honum mistekist að finna
frægðina heldur beitir eiginkonan Anna
hann ofbeldi og hótar honum öllu illu ef
hann ekki slítur sambandinu við Kol-
brúnu. Ferðin að ‚draumahúsinu‘ er því
að öllu leyti dæmd til að mistakast, fyrir
utan að vera lítt ígrunduð atlaga að ólík-
legri frægð þá er hún flótti undan óbæri-
legum aðstæðum. Að auki eru þau illa
undirbúin fyrir langa göngu um óbyggð-
ir og leiðbeiningar eru af skornum
skammti því enginn í grennd kannast
við eyðibýlið. Timmi er þó sannfærður
um að það sé til, því hann hefur sínar
heimildir frá frönskum ferðamönnum
sem sáu eyðibýli og sendu honum GPS-
hnit með staðsetningu þess.
Þau leggja upp frá Kópaskeri og
þarna er strax byggð upp klassísk and-