Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.09.2004, Qupperneq 79

Tímarit Máls og menningar - 01.09.2004, Qupperneq 79
Trúin A Rússland Alltfrá dögum Péturs mikla Rússland er stórt. Rússland er nágranni okkar en þó fjarlæg staðreynd: það byrjar í Evrópu og endar lengst austur í Asíu. Þaðan berast tíðindi sem ekki er auðvelt að skilja og skýra og því taka menn fyrr og síðar undir þau orð Winstons Churchills, að Rússland sé leyndardómur vafinn inn í ráðgátu. Þar er margt svipað og „hjá okkur“ en þó miklu fleira með allt öðrum hætti. Rússar telja sjálfir að þeirra sálarfar sé allt öðru vísi en t.d. Frakka eða Þjóðverja og þessu vilja menn gjarna trúa fyrir vestan líka. Vesturevrópumönnum finnst eðlilegt, að Rússar taki sem mest upp eftir þeim, enda Rússar eftirbátar þeirra í tækni og menntun og fleiri greinum. Þeir eru líka að spyrja sig að því, hvort ekki sé hægt að læra eitthvað af Rússum, einmitt af því að þeir eru „öðruvísi“ og einnig vegna þess að þeir eiga svo margt ógert. Er það ekki einmitt kostur við stórþjóð í risavöxnu ríki óteljandi möguleika að hún þarf ekki endilega að endurtaka okkar þróun og okkar yfirsjónir? Rússar eru unglingar í sögunni á sinn hátt. Þeir geta brotist áfram til betri framtíðar beina leið, og kannski náð ýmsum áföngum fyrr en gömul og þreytt menning og spillt. Eitthvað þessu líkt er á döfinni hjá menningarvitum Vestur-Evrópu allt frá dögum Péturs mikla 1 byrjun átjándu aldar. Menn urðu ekki aðeins hlessa, þegar þeir fréttu af þessum öfluga undramanni sem kom- inn var á keisarastól í syfjuðu og einangruðu Rússlandi og ætlaði nú að reka það með eigin handafli inn í siðmenninguna. Þeir urðu glaðir. Þeir vildu, að minnsta kosti sumir hverjir, stilla saman sína krafta og Rússa. Heimspekingurinn og stærðfræðingurinn Leibniz, sá sem færði vinsæl rök að því að við værum stödd í bestum hugsanlegum heimi, skrifaði Pétri bréf mörg þar sem hann bað keisarann um að leyfa sér að gera Rússland að einskonar tilraunastofu með nýja og betri skipan samfélags- ins. Og hann varð svo hrifinn af sigri Péturs á Karli tólfta við Poltava Í708, að þótt Rússar ættu um þetta leyti enga veraldlega skóla taldi hann víst að Pétur mundi „betur en aðrir kóngar hafa gert“ tryggja blómaskeið vísinda í sínu landi - ef hann þægi góð ráð Leibnizar sjálfs 3. Voltaire og Diderot Hér er að verða til fróðlegt mynstur: við, evrópskir menntavitar, komum með hugmyndirnar - rússneskur valdsmaður framkvæmir þær, einmitt af því að hann hefur VALD til þess. Þetta tafl var teflt af miklu fjöri á dögum Katrínar miklu (1761—98). En þá sýndist róttækum höfðingjum upplýsing- arinnar i Frakklandi, þeim Diderot og Voltaire, að þeir hefðu fundið sér TMM 2004 • 3 77
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.