Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.09.2004, Qupperneq 82

Tímarit Máls og menningar - 01.09.2004, Qupperneq 82
ÁRNI BERGMANN spítalanum sem skoðaður er og fylgir gestinum um allt og „svarar sjálfur öllum spurningum, sem þú spyrð ekki, til þess að komast hjá því að upplýsa þig um það sem þú vilt fá að vita... Enginn mun neita þér um neitt en þér verður fylgt um allt og kurteisin verður að aðferð til að hafa eftirlit með gestinum.“10 Með öðrum orðum: de Custine greinir hér frá aðferðum „sendinefndakerfisins“ sem fullkomnaðar voru á dögum Stal- íns: mönnum er sýnt allt mögulegt - en það er í gangi hugvitsamlegt kerfi yfirmáta gestrisni, sem kemur í veg fyrir að eitthvað óþægilegt fyrir ríkið og herra þess beri fýrir eyru eða augu. Óskaland píslarvotta frelsisins Rússland hið mikla og dularfulla gat orðið heimkynni vona evrópskra mónarkista um innilegt tilfinningasamband keisara (eða kónga) og þegna. En þegar á líður nítjándu öldina verður þetta „fangelsi þjóðanna“ í vitund óþolinmóðra róttækra gáfumanna Vesturlanda að hinu fyrir- heitna landi í þeim skilningi, að þeir gera Rússland að heimkynni pólit- ísks hetjuskapar og píslarvættis. Hér er landið þar sem hugrakkir sam- særismenn, sem lifa fýrir frelsis- og byltingarhugsjónina eina, leggja allt undir í baráttu við harðstjórnina og hreppa í staðinn dauðadóma eða þrælkun í Síbiríu. Rússland er þá sett upp sem andstæða við dauflegt pólitískt hjakk á Vesturlöndum og leiðinlegan smáborgaramóral, við það er fest byltingarómantík sem var að nokkru leyti undirbúningur þeirrar trúar á Sovétríkin sem síðar reið húsum. í þessari lotu Rússlandstrúar komu margir við sögu, til dæmis fagur- kerinn Oscar Wilde. Hann skrifaði árið 1885 leikritið Vera or the Nihilists þar sem teflt er saman heilögu ofstæki byltingarsinna og gjörspilltri harð- stjórn og allt getur gerst: bæði keisaramorð og svo það, að sjálfur ríkisarf- inn reynist vera einn af níhilistunum! Eftirtektarverðara er það, að annar helsti kenningasmiður marxism- ans, Friedrich Engels, lætur í fróðlegu bréfi til rússneskrar byltingarkonu árið 1885 í ljós vonir um að næsta stórbylting í Evrópu verði einmitt í Rússlandi. Þetta mat er nokkuð á skjön við þá meginhugmynd Marx sjálfs, að byltingar sé helst von þar sem verkalýðsstéttin sé fjölmenn og vel skipulögð í helstu iðnríkjum Evrópu. í bréfi þessu byggir Engels ein- mitt á þeirri sérstöðu Rússlands, að þar sé afar mótsagnakennt samfélag, bæði frumstætt og nútímalegt, sem haldið sé saman af harðstjórn sem með óbærilegu framferði sínu sé að magna upp gegn sér allskonar bylt- ingaröfl - nú þurfi, segir Engels, ekki annað en „hrinda skriðunni af stað“ til að bylting hefjist í slíku landi.11 80 TMM 2004 • 3
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.