Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.09.2004, Side 89

Tímarit Máls og menningar - 01.09.2004, Side 89
Trúin á Rússland hversstaðar sé nýr heimur að verða til með nýjum manneskjum og nýrri menningu. Ellegar þá að slíkt „Rússland“ er tekið sem víti til varnaðar um það hvernig fara kunni ef menn halda að þeir hafi fundið hin einu réttu svör við því hvernig mannlegt félag skuli vera. Af þessu er til gömul saga og ný. Norður-Ameríka var lengi Útópía einstaklingshyggjunnar, draumalandið þar sem hugvit og dugur skapa sigursæl mikilmenni. Kína var líka mikið notað sem Staðleysa. Voltaire, sem fyrr var nefndur, lét sig dreyma um þjóð sem treysti á skynsemi og þekkingu en ekki trú og fann hana í Kína og lét ekki á sér standa að draga upp afar ljúfa mynd af því ríki þar sem menn búa við frið og farsæld, ekki síst vegna þess að stjórnsýsla er þar ávallt falin hinum lærðustu og dyggð- ugustu mönnum. Annar franskur gáfumaður, Montesquieu, dró hins- vegar upp afar dökka mynd af Kína alráðra keisara og kúgaðs og réttlauss almúga vegna þess að hann þurfti á fjarlægu ríki að halda sem dæmi til útlistunar á eigin kenningum um harðstjórn. Landi þessara ágætu höf- unda, Huc ábóti, sjálfur trúboði í Kína, segir um þá og fleiri Evrópu- menn, sem um landið skrifa: „Það er auðvelt að fmna í einni þjóð hvað sem menn vilja sjá, nóg er að mæta til leiks með fyrirfram mótaða skoðun og vera ákveðinn í að láta ekkert hagga henni.“23 Við upphaf 21. aldar má svo spyrja: Er upplýsingaþjóðfélagið marg- rædda orðið svo öflugt nú, að menn fái ekki lengur næði til að koma neinsstaðar fyrir sínum útópísku draumum? Er það ekki svo, að hvenær sem slík freisting kynni að rísa, fá menn yfir sig þvílík kynstur af mynd- efni að engin fegrun veruleikans nær að skjóta rótum? Það má vel vera. Hitt vitum við, að það er eitthvað í mennskri viðleitni sem gerir að verkum að Staðleysan, trú á hana, ótti við hana, er mjög lífseig. Oscar Wilde komst svo að orði að það heimskort væri gallað sem sleppti Útóp- íunni. Og þó Staðleysan komist varla fyrir á samtímakorti fyrir sjón- varpsvélum og áleitnum spyrlum þá á hún sér alltaf vettvang þar sem slík ráð duga ekki gegn henni: en það er framtíðin. Og hún er stór - eins og Allah. Tilvísanir 1 Höfundur íslands, Reykjavík 2001, bls. 349. 2 Torfið 2.2001. 3 Sjá Robert K. Massie: Peter the Great. His life and world. London 1993, bls. 519. Reyndar bar fundum þeirra Péturs eitt sinn saman og heimspekingurinn mun hafa lagt fram drög að stofnun Vísindaakademíu í Rússlandi. 1 Isabel de Madariaga. Catherine the Great. Yale University Press, 1990, bls. 154. TMM 2004 • 3 87
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132

x

Tímarit Máls og menningar

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.