Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.09.2004, Page 89

Tímarit Máls og menningar - 01.09.2004, Page 89
Trúin á Rússland hversstaðar sé nýr heimur að verða til með nýjum manneskjum og nýrri menningu. Ellegar þá að slíkt „Rússland“ er tekið sem víti til varnaðar um það hvernig fara kunni ef menn halda að þeir hafi fundið hin einu réttu svör við því hvernig mannlegt félag skuli vera. Af þessu er til gömul saga og ný. Norður-Ameríka var lengi Útópía einstaklingshyggjunnar, draumalandið þar sem hugvit og dugur skapa sigursæl mikilmenni. Kína var líka mikið notað sem Staðleysa. Voltaire, sem fyrr var nefndur, lét sig dreyma um þjóð sem treysti á skynsemi og þekkingu en ekki trú og fann hana í Kína og lét ekki á sér standa að draga upp afar ljúfa mynd af því ríki þar sem menn búa við frið og farsæld, ekki síst vegna þess að stjórnsýsla er þar ávallt falin hinum lærðustu og dyggð- ugustu mönnum. Annar franskur gáfumaður, Montesquieu, dró hins- vegar upp afar dökka mynd af Kína alráðra keisara og kúgaðs og réttlauss almúga vegna þess að hann þurfti á fjarlægu ríki að halda sem dæmi til útlistunar á eigin kenningum um harðstjórn. Landi þessara ágætu höf- unda, Huc ábóti, sjálfur trúboði í Kína, segir um þá og fleiri Evrópu- menn, sem um landið skrifa: „Það er auðvelt að fmna í einni þjóð hvað sem menn vilja sjá, nóg er að mæta til leiks með fyrirfram mótaða skoðun og vera ákveðinn í að láta ekkert hagga henni.“23 Við upphaf 21. aldar má svo spyrja: Er upplýsingaþjóðfélagið marg- rædda orðið svo öflugt nú, að menn fái ekki lengur næði til að koma neinsstaðar fyrir sínum útópísku draumum? Er það ekki svo, að hvenær sem slík freisting kynni að rísa, fá menn yfir sig þvílík kynstur af mynd- efni að engin fegrun veruleikans nær að skjóta rótum? Það má vel vera. Hitt vitum við, að það er eitthvað í mennskri viðleitni sem gerir að verkum að Staðleysan, trú á hana, ótti við hana, er mjög lífseig. Oscar Wilde komst svo að orði að það heimskort væri gallað sem sleppti Útóp- íunni. Og þó Staðleysan komist varla fyrir á samtímakorti fyrir sjón- varpsvélum og áleitnum spyrlum þá á hún sér alltaf vettvang þar sem slík ráð duga ekki gegn henni: en það er framtíðin. Og hún er stór - eins og Allah. Tilvísanir 1 Höfundur íslands, Reykjavík 2001, bls. 349. 2 Torfið 2.2001. 3 Sjá Robert K. Massie: Peter the Great. His life and world. London 1993, bls. 519. Reyndar bar fundum þeirra Péturs eitt sinn saman og heimspekingurinn mun hafa lagt fram drög að stofnun Vísindaakademíu í Rússlandi. 1 Isabel de Madariaga. Catherine the Great. Yale University Press, 1990, bls. 154. TMM 2004 • 3 87
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.