Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.09.2004, Qupperneq 116

Tímarit Máls og menningar - 01.09.2004, Qupperneq 116
Bókmenntir Baldur Hafstað Hversdagsstörf og heimsviðburðir Viðar Hreinsson: Landneminn rnikli og Andvökuskáld. Ævisaga Stephans G. Stephanssonar. Bjartur 2002 og 2003. Fyrir um það bil sjö árum hóf Viðar Hreinsson mikla óvissuferð, bæði í efnalegu og andlegu tilliti. Afraksturinn varð tveggja binda verk um ævi og skáldskap Stephans G. Stephanssonar, Landneminn mikli (2002) og Andvökuskáld (2003). Útgáfu seinna bindisins bar upp á 3. október 2003 en þá voru liðin 150 ár frá fæðingu skáldsins. Þá stóð Viðar ásamt öðrum fyrir ráðstefnu um Stephan G. í Háskóla íslands þar sem margir fyrirlesarar, íslenskir og erlendir, ræddu um Klettaíjallaskáldið frá ýmsum hliðum. Það er kraftur í þessum bókum Viðars, einhver stefna eða leiðarljós sem stundum hefur viljað vanta í ævisögur án þess að ég nefni nokkur nýleg dæmi. Einnig sýnir Viðar sjálfstæði gagnvart viðfangsefninu, bæði Stephani sjálfum og heimildum um hann; maður hafði t.d. aldrei á tilfinningunni að maður væri að lesa stórsnjallan formála Sigurðar Nordals að Andvökum, úrvali frá 1939, eða æviminningar Stephans sjálfs sem margir þekkja úr Bréfum og ritgerðum. Viðar kallar aðferð sína „samræðu við liðna tíð“; hann vill í anda Mikhails Bakhtin gefa hinu gleymda nýtt líf (11:429). Uppvaxtarár skáldsins í Skagafirði og Þingeyjarsýslu setur Viðar gjarnan í menningarsögulegt samhengi auk þess sem hann styðst við efni tengt fjölskyld- unni sem ekki hefur áður komið fram, t.d. dagbækur Jóns Jónssonar í Mjóadal, tengdaföður Stephans. Viðar stillir einnig í hóf umræðu um ljóð skáldsins þó að hann íjalli um ýmis lykilkvæði á nýstárlegan hátt. Þannig líður verkið áfram í ævisögufarvegi þar sem menningarsögu eru jafnframt gerð skil og þetta tvennt tengt við skáldskap Stephans og skoðanir. Þær upplýsingar, sem nú hafa verið lagðar á borðið, munu auðvelda mjög þeim sem á eftir koma að takast á við skáldið, kvæði þess og „skóga hugmynda“. Annað atriði sem snýr að framsetningunni og gerir verkið aðgengilegt eru tíð kaflaskil. Stuttir kaflar raðast á tímaás þar sem ævi skáldsins, „átakasambúð anda og efnis“, blandast saman við sjálfa veraldar- og hugmyndasöguna. Kaflarnir heppnast yfirleitt vel og mynda margir sterka heild. Viðar fer varlega í sviðsetn- ingar sem hafa verið í uppáhaldi hjá sumum ævisagnariturum. En eins og hann hefur bent á sjálfur (sjá Lesbók Morgunblaðsins 17. apríl 2004) gegna svipmyndir úr „einkasögu“ Stephans og fólks hans mikilvægu hlutverki og varpa ljósi á heildarsögu. Þegar Guðmundur Stefánsson, faðir söguhetju, auglýsir markið sitt í Norðanfara árið 1870 (1:86) má t.d. líta á það sem nýja von fátæks manns, sem kominn er yfir miðjan aldur, um að eignast sterkan fjárstofn. Þremur árum síðar auglýsir mágur hans þetta mark sem sitt eigið enda er Guðmundur fluttur úr landi í veikri von um betra líf, ef ekki sjálfum sér, þá a.m.k. börnum sínum til 114 TMM 2004 ■ 3
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.