Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.09.2004, Qupperneq 119

Tímarit Máls og menningar - 01.09.2004, Qupperneq 119
Bókmenntir Annað sem sterklega kemur fram í verki Viðars er þessi órjúfanlega vinátta sem hópur manna bast við Stephan, og það voru reyndar ekki síst menn sem kynntust honum vestanhafs. Hann var lærimeistari og verndari yngri skálda eins og Jóhanns Magnúss Bjarnasonar og Guttorms J. Guttormssonar. Vinirnir vestra mynduðu beinlínis um hann skjaldborg, og Viðar telur t.d. fullvíst að Rögn- valdur Pétursson, andlegur leiðtogi Winnipeg-íslendinga, hafi komið í veg fyrir að Stephan yrði lögsóttur fyrir ummæli sem tengdust þátttöku Norður-Ameríku í fyrri heimsstyrjöldinni (11:291). Það er aðdáunarvert að kynnast baráttu vina Stephans fyrir að koma kvæðurn hans á prent. Einn þeirra, Skafti B. Brynjólfs- son, hélt til íslands ásamt konu sinni árið 1909 til að stjórna útgáfunni á fyrstu þremur bindunum af Andvökum. Ekkert var til sparað og þarna var um eina glæsilegustu Ijóðaútgáfu að ræða sem þekkst hafði á Islandi. Og útgáfan í Winnipeg á 4. og 5. bindinu árið 1923 er sennilega ekki minna afrek. Viðar lýsir vel því ástandi sem þá er komið upp í Vesturheimi. íslenskan er á undanhaldi og Andvökur seljast illa þar, enda bættu ekki úr skák þær heiítúðugu deilur sem staðið höfðu um Vígslóða og minnisvarðann. Viðar bendir á það með mörgum dæmum hve Stephan hefur að mörgu leyti verið á undan sínum tíma. Það er ekki nóg með að hann fordæmi „stríð og Sturl- ungaaldir" þarna vestan úr strjálbýlinu. Hann hugsar um kvenréttindi og umhverfismál og ræðir m.a. um eyðingu skóga (1:253), óviturlega virkjun fall- vatna, uppblástur o.s.frv. Þá sýnir Viðar fram á hve söguskilningur Stephans var glöggur, sbr. spá hans um 20. öldina og mikilvægi smáþjóða (11:38); sbr. einnig athugasemdir hans um Guðmund biskup Arason þegar hann (Stephan) reið um Skagaíjörð árið 1917 ásamt ungum fýlgdarmanni sínum, Brynleifi Tobíassyni. Brynleifur sagði Guðmund Arason hafa verið einhvern óþarfasta mann Islands- sögunnar. Stephan undraðist þessa söguskoðun á manninum sem bókstaflega hafði fetað í fótspor Krists (11:246). Skoðun Brynleifs má segja að endurómi í hinni merku íslandssögu prófessors Jóns Jóhannessonar en mér skilst að fræði- menn nútímans hafi mildast mjög í afstöðu sinni til Guðmundar góða. Að lokum skal tekið fram að Viðar Hreinsson er ljóðrýnandi. Hann virðist hafa mjög næman skilning á skáldskap Stephans og degur gjarnan saman og varpar ljósi á flóknar hugmyndir sem í Ijóðunum birtast. Útlistun hans á kvæð- unum Á rústum hruninna halla (11:337-339) og Martíus (11:340-345) er sann- færandi. I fyrrnefnda kvæðinu bendir hann á líkindi aðalpersónu við Krist (saga sonar ekkjunnar er „píslar- og upprisusaga manns sem neitaði að fara í stríð“); síðarnefnda kvæðið eða bálkinn, sem tengist „þrem af meginviðburðum kristn- innar“, segir Viðar vera „hvítasunnusálm hinnar jarðnesku trúar Stephans“. Þá gerir Viðar Kolbeinslagi góð skil. Hann bendir á að Kolbeinn sé fulltrúi þjóð- legrar hefðar og endurnýjunarafls menningarinnar (með því að finna upp nýjan bragarhátt). Hliðstæðan sem Viðar sér milli túnblettsins, þar sem Kolbeinn hvílir, og Gunnarshólma er frábær. „Þannig andæfir kvæðið Jónasi með því að rétta hlut rímnaskáldanna sem hann hafði hellt sér yfir í ritdóminum um Tristr- ansrímur.“ Hér má bæta við því sem Haraldur Bessason segir í grein frá 1998 um Kolbeinslag og þá list Stephans „að hefja þjóðsögu í veldi goðsagnar“. Haraldur TMM 2004 • 3 117
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.