Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2021, Blaðsíða 76

setninga og stofnsamsetninga má samt sem áður finna þar. Ég nota þætti
úr orðhlutahljóðkerfisfræði (e. Lexical Phonology) við samanburðinn og
tek dæmi um stofnsamsetninguna blaðlaukur til þess að sýna hvernig
myndun hennar fer fram. Yfirleitt er gert ráð fyrir að hin raunverulega
eða virka beyging sem setningafræðin tekur mið af bætist við síðast í
afleiðslunni í orðasafninu (sjá t.d. Anderson 1992) og því er útilokað í
þannig kerfi að stofnsamsetta orðið blaðlaukur fái endingu á fyrri lið, sbr.
*blaðs(ef.et.)laukur eða *blaða(ef.ft.)laukur, sjá Þorstein G. Indriðason
(1999:130 o.áfr.). Í þessu kerfi virkar orðmyndunin fyrst og setur saman
blað og lauk og síðan fer samsetta orðið inn í beygingarlagið og fær þar
endingu í samræmi við hlutverk orðsins í setningunni. Jafnframt er ekki
lengur möguleiki á því að beygingarending bætist við fyrri liðinn. Ekki er
hins vegar gerð nánari grein fyrir eðli stofnsins eða því að stofnar séu
oftast óhljóðverptir í stofnsamsetningum.
Í þessu sambandi er forvitnilegt að bera samsetningar í skyldum mál -
um eins og norsku og færeysku saman við samsetningar í íslensku og
skoða hvernig þær hafa verið meðhöndlaðar. Í næsta undirkafla er sérstak-
lega fjallað um greiningu á samsetningum í norsku en um færeysku þegar
kemur að umfjöllun um eignarfallssamsetningar og samanburð við stofn-
samsetningar í 5. kafla.

2.4 Greining á stofnsamsetningum í norsku
Meðal norskra málfræðinga var á tímabili nokkur umræða um það hvernig
greina ætti fyrri liði í samsetningum. Sandøy (1992) færði rök fyrir því að
fyrri liður samsetninga gæti ekki verið staður fyrir beygingu en Leira
(1994) andmælti þessu og nefndi ýmis dæmi máli sínu til stuðnings. Í
handbókinni Norsk referansegrammatikk (Faarlund o.fl. 1997) kemur fram
nokkuð ólík greining á stofnum í stofnsamsetningum eftir því hvort um
er að ræða nafnorð eða lýsingarorð. Þar segir að nafnorðsstofn í samsetn-
ingum sé merktur sem eintala og óákveðin mynd (auk orðflokks, sjá Faar -
lund o.fl. 1997:68), en að lýsingarorðsstofnar séu „berir“, þ.e. án beygingar
(sjá Faarlund o.fl. 1997:74). Í fyrra tilvikinu virðist stofninn sem sagt
merktur beygingarþáttum en ekki í seinna tilvikinu og það er athyglisvert
út af fyrir sig en ekki útskýrt nánar.
Johannessen (2001) ber saman tvenns konar aðferðir til þess að greina
samsetningar, orðagreiningu og stofngreiningu. Við orðagreiningu er litið
á samsett orð sem tvö sjálfstæð orð sem sett eru saman og þar verður því
að gera ráð fyrir að bæði orðin geti beygst, sbr. Johannessen (2001:59).
Þorsteinn G. Indriðason76