Rit (Vísindafélag Íslendinga) - 01.06.1923, Page 96

92
þessi átt að myndast við sjávarhæð að mitista kosti 50 — 60
m. hærri en nú er, þar eð þessi Sipho-leirlög við Langasand
liggia 1 — 10 m. fyrir ofan sjávarmál.
2. Síðar hafa jöklar horfið af láglendunum inn í Borgar-
firði og hopað upp til dalanna. Hefir þá hjeraðið jafnóðum
hulist sæ, og sjávarborð hafist til efstu sjávarmarka, er liggja
80—100 m. hærra en núverandi sjávarmál (8. mynd, 2.). Um
það ieyti, eða rjett á undan, hafa skriðjöklar að líkindum
náð út í mynni ýmsra dalanna í Borgarfirði og ekið þar
saman jökulruðningi í öldur og hóla (Fosstúnsmelar í mynni
Lundareykjadals, melhólar utan við mynni Hvítárdals norð-
ur af Deildartungu o. fl.). Skömmu síðar hafa þó skriðjökl-
ar þessir horfið úr dölunum, svo sjór hefir náð að móta
brimklif og mynda marbakka á þessari hæð, að minsta
kosti í dölunum utanverðum.
Á þessu skeiði hafa sjávarlög án efa víða myndast á lág-
lendi Borgarfjarðar; en eigi er auðvelt að greina þau frá
öðrum sjávarlögum marbakkanna, er síðar hafa myndast.
Hin malarbornu undirlög leirbakkanna í sumum marbökk-
unum þar á láglendinu (t. d. við Þverá móti Neðranesi) eru
ef til vill mynduð sfðla á þéssu hækkunar skeiði. Skeljaleif-
ar, er í þeim finnast, bera vott um svipaðan sjávarhita og
nú er ráðandi við norður- eða austurströnd íslands (Astarte
Banksii, var. striata). En hafi sær í annað sinn gengið hjer á
land og hækkað upp að 40 — 50 m. hæðarmörkunum (8. mynd
4.), er hugsanlegt að skeljaleifar þessar sjeu leifar frá því
hækkunarskeiði sjávar (sjá 4. grein hjer á eftir).
3. Eftir það tók sjórinn að lœkka frá efstu sjávarmörkum;
hve langt niður á bóginn sjávarborð hefir sigið í þeirri lotu,
verður eigi sagt með vissu. En nokkrar líkur virðast vera
til þess, að sjávarborð hafi þá lækkað til muna niður fyrir
40 — 50 m. hæð yfir núverandi sjávarmál (sjá 8. mynd, 3.).
Skeljaleifar, er með vissu megi heimfæra til þessa skeiðs,
eru enn eígi kunnar.
4. Pví næst hefir særinn að líkindum hækkað aftur upp
að 40 — 50 m. hæðarmörkunum og hefir um langt skeið hald-
ið þeirri stöðu og markað glögg fjöruborð viða um hjeraðið á
pessari hœð (sjá 8. mynd, 4,). — Ef til vill hafa skeljalögin