Tímarit lögfræðinga - 01.04.2012, Qupperneq 10


annars vegar og hins vegar hvaða reglur gilda þegar ekki er tekið af
skarið um hvaða reglur skuli gilda milli aðila. Þá verður greint frá
þýðingarmiklum undantekningum frá meginreglunum. Enn frem­
ur verður gerð grein fyrir breytingum sem gerðar hafa verið á fyrir­
mynd laganna, Rómarsamningnum, með Rómarreglugerðinni. Leit­
ast verður við að skýra reglur laganna með dæmum um beitingu
þeirra, hvort sem þau dæmi eru tilbúin eða fengin úr dómafram­
kvæmd, bæði íslenskri og erlendri.
Fremur lítið hefur verið ritað um alþjóðlegan einkamálarétt af
hálfu íslenskra fræðimanna4 og er þessari grein ætlað að vera sjálf­
stæð viðbót við umfjöllun um þetta svið. Þá er fáum íslenskum
dómum til að dreifa á þessu réttarsviði. Í grein þessari er að finna
nokkrar tilvísanir til erlendra dóma, þar á meðal frá löndum sem
ekki hefur verið talið hefðbundið að Ísland beri sig saman við. Er
hér t.d. átt við dóma úr enskum rétti sem, eins og kunnugt er, bygg­
ir á engilsaxneskum stofnrétti (e. Common Law). Með tilvísun til
dóma af þessu tagi er ekki verið að halda því fram að þeir hafi sér­
staka þýðingu við sambærilegar aðstæður að íslenskum rétti. Frem­
ur er vísað til þeirra til útskýringar þannig að lesendur geti áttað sig
á undir hvaða kringumstæðum til greina kemur að beita þeim
reglum sem um ræðir.
Greinin er þannig upp byggð að fyrst verður fjallað um hvenær
helst reynir á lagaskilareglur í framvæmd (kafli 2). Því næst verður
fjallað um réttarheimildir lagaskilareglna innan samninga og fyrir­
mynd íslenskra laga í þeim efnum (kafli 3). Kaflar 4 og 5 skipa þunga­
miðju greinarinnar, en þar er fjallað um þær helstu meginreglur sem
gilda um lagaval innan samninga (kafli 4) og undantekningar frá
þeim meginreglum (kafli 5). Loks er niðurstöðukafli þar sem efni
greinarinnar og helstu ályktanir verða dregnar saman (kafli 6).
2. HVENÆR HELST REYNIR Á LAGASKILAREGLUR
Þegar lagareglur landsréttar og annars lands rekast á reynir á reglur
um alþjóðlegan einkamálarétt eða lagaskilarétt. Á slíka árekstra
milli laga tveggja landa eða fleiri getur reynt í þremur tilvikum5 þó
að sjaldan myndi reyna á öll tilvikin í sama málinu.6
4 Hér má nefna tvær greinar á þessu réttarsviði sem fjalla um lagavalsreglur. Annars vegar
grein Eggerts Óskarssonar: „Um alþjóðlegan einkamálarétt og viðfangsefni hans“, bls. 9­20.
Hins vegar Eyvindar G. Gunnarssonar: „Lagaskil á sviði samningaréttar“. Tímarit lögfræðinga
2003, bls. 137­198. Þá hefur verið skrifað nokkuð um Lúganó­samninginn um dómsvald og
um viðurkenningu og fullnustu dóma í einkamálum, sbr. nú lög nr. 7/2011. Sjá t.d. um það
efni greinar Ásu Ólafsdóttur: „Réttaráhrif varnarþingssamninga samkvæmt 1. mgr. 17. gr.
Lúganósamningsins“. Tímarit lögfræðinga 2001, bls. 325­339 og Eyvindar G. Gunnarssonar:
„Varnarþingsreglur Lúganósamningsins“. Tímarit lögfræðinga 1999, bls. 317­370.
5 Sjá t.d. C.M.V. Clarkson og Jonathan Hill: The Conflict of Laws. Oxford 2011, bls. 1­3.
6 C.M.V. Clarkson og Jonathan Hill: The Conflict of Laws, bls. 161.