Tímarit lögfræðinga - 01.04.2012, Síða 23


val sé til staðar og um gildi þess fari samkvæmt 8., 9., og 11. gr. lag­
anna. Þannig að ef ágreiningur er um það hvort samningur hafi yfir­
höfuð komist á fer niðurstaðan eftir hinum tilgreindu ákvæðum.
Um efnislegt gildi samnings fer eftir 8. gr. laganna en þar kemur
fram sú meginregla í 1. mgr. að tilvist og gildi samnings, eða ein­
stakra ákvæða samnings, skuli ákvarða í samræmi við þau lög sem
eiga myndu við um samninginn samkvæmt lögunum væri samn­
ingurinn og einstök ákvæði hans gild. Í þessu felst að túlkun á því
hvort samningur sé kominn á fer eftir lögum þess lands sem aðilar
hafa samið um að gildi um samninginn. Sem dæmi má nefna að ef
íslenskur aðili og danskur aðili koma sér saman um að ensk lög
gildi um samning þeirra á milli fer um tilurð og gildi samnings eftir
enskum lögum. Í 2. mgr. er síðan undantekning frá framangreindri
meginreglu sem kveður á um að þrátt fyrir meginregluna geti aðili
byggt á lögum þess lands þar sem hann býr til að sýna fram á að
hann hafi ekki veitt samþykki sitt ef atvik eru með þeim hætti að
ósanngjarnt þykir að dæma um réttaráhrif athafna hans eftir þeim
reglum sem leiða myndu af 1. mgr. 8. gr. laganna.
Um formlegt gildi samnings er fjallað í 9. gr. laga nr. 43/2000 en
skilin milli 8. og 9. gr. eru fremur óljós. Í 1. mgr. 9. gr. kemur fram að
samningur sem gerður er á milli einstaklinga sem eru í sama land­
inu sé formlega gildur ef hann fullnægir formkröfum laga þess
lands sem um hann gilda samkvæmt lögunum eða lögum þess
lands þar sem hann var gerður. Þannig að ef samningur er gerður
milli tveggja einstaklinga, íslensks og dansks, á Íslandi, en lagaval
þeirra kveður á um að sænsk lög gildi um ágreininginn, þá er samn­
ingurinn gildur ef hann fullnægir annaðhvort íslenskum eða sænsk­
um lögum. Þá segir í 2. mgr. 9. gr. að samningur sem gerður er á
milli tveggja einstaklinga, sem eru ekki í sama landinu, sé formlega
gildur ef hann fullnægir formkröfum laga þess lands sem gilda um
hann samkvæmt lögunum eða lögum annars hvors landsins þar
sem aðilar eru. Þannig að ef Íslendingurinn í dæminu hér að ofan er
staddur á Íslandi og Daninn í Danmörku er samningur þeirra á milli
formlega gildur ef hann er gildur á Íslandi, í Danmörku eða í Sví­
þjóð. Ef samningur er gerður fyrir tilstilli umboðsmanns koma lög
þess lands, þar sem umboðsmaður framkvæmir ráðstafanir sínar, í
stað þess lands þar sem aðili samnings er staddur samkvæmt 1. og
2. mgr. 9. gr. laganna.
Ákvæði 1.­3. mgr. 9. gr. byggjast á því að líkur standi til þess að
samningur sé formlega gildur þar sem miðað er við að það sé nægi­
legt að samningur fullnægi formreglum í einhverju því landi sem til
greina kemur. Ef t.d. samningur, sem gerður er á Íslandi, hefur að
geyma lagavalsreglu um að ensk lög gildi telst samningurinn form­