Tímarit lögfræðinga - 01.04.2012, Side 25


Þegar aðilar hafa ekki samið um lagaval koma til skoðunar
ákvæði 4. gr. laga nr. 43/2000. Ákvæði 4. gr. skiptist í fimm máls­
greinar. Með einföldun má segja að reglurnar skiptist í þrjá hluta.44
Í fyrsta lagi er að finna þá meginreglu að þegar ekki hefur verið sam­
ið um lagaval þá skuli beita lögum þess lands sem samningur hefur
sterkust tengsl við, sbr. 1. mgr. 4. gr. laganna. Í öðru lagi er að finna í
4. gr. bæði almenna leiðbeiningarreglu um við hvaða land samn­
ingur hefur sterkust tengsl, sbr. 2. mgr., sem og tvær sérstakar leið­
beiningarreglur sem beita skal varðandi tvær tegundir samninga;
samninga um réttindi yfir fasteign og samninga um vöruflutninga,
sbr. 3. og 4. mgr. Loks er í þriðja lagi sérregla í 5. mgr. 4. gr. sem lýtur
að því að horfa skuli fram hjá leiðbeiningarreglunum í 2.­4. mgr. við
ákveðnar aðstæður. Í köflunum sem hér koma á eftir verða þessar
reglur nánar skýrðar út.
Eins og rakið var í kafla 3.3 þá hefur Rómarsamningurinn, sem
lög nr. 43/2000 byggja á, verið felldur úr gildi með setningu Róm­
arreglugerðarinnar. Hvað varðar meginreglurnar um lagaval, sem
eru umfjöllunarefni þessarar greinar, eru breytingarnar sem gerðar
voru við setningu reglugerðarinnar einkum að finna í 4. gr. laganna.
Þannig hafa verið settar fleiri sérstakar leiðbeiningarreglur, sbr. þær
sem finna mátti í 3. og 4. mgr. 4. gr. Rómarsamningsins, og eru í
sömu ákvæðum laga nr. 43/2000. Þessar breytingar verða raktar hér
á eftir í kafla 4.3.7.
4.3.2 Reglan um sterkustu tengslin, sbr. 1. mgr. 4. gr. laga nr.
43/2000
Í 1. mgr. 4. gr. laga nr. 43/2000 segir að hafi samningur ekki að geyma
ákvæði um lögum hvers lands skuli beita, sbr. 3. gr., skuli beita lög­
um þess lands sem samningur hefur sterkust tengsl við. Þá segir að
hafi afmarkaður hluti samnings nánari tengsl við annað land en
leiða myndi af 1. málsl. 1. mgr. sé heimilt að beita lögum þess lands
að því er varðar þann hluta samningsins. Sambærileg regla gilti í
flestum ríkjum Evrópusambandsins fyrir gildistöku Rómarsamn­
ingsins og hefur einnig verið talin gilda hér á landi.45
Reglan um sterkustu tengslin er m.a. rökstudd með vísan til
þess að það land sem samningur hefur sterkustu tengslin við hafi
ríkustu hagsmunina af því að skera úr um ágreiningsefni aðila.46
Þetta sjónarmið breytir því ekki að önnur lönd kunna einnig að hafa
hagsmuni af úrlausn máls, en um þetta verður fjallað í kaflanum
um undantekningar frá meginreglum um lagaval.
44 Sjá Peter North og J.J. Fawcett: Chesire and North‘s Private International Law, bls. 564­
565.
45 Alþt. 1999­2000, A­deild, bls. 701.
46 C.M.V. Clarkson og Jonathan Hill: The Conflict of Laws, bls. 231.