Tímarit lögfræðinga - 01.04.2012, Side 55


tilboð í fjármálagerninga5 rétt fyrir lok viðskiptadags í þeim tilgangi
að hafa áhrif á lokagengi þeirra og villa þannig um fyrir fjárfestum
sem byggja viðskiptaákvarðanir sínar á lokaverðinu.
Í þessari grein verður fjallað um markaðsmisnotkun við lokun
markaðar, eða marking the close, og við opnun markaðar, sem nefnist
á ensku marking the open. Umfjölluninni verður skipt með þeim
hætti að í öðrum kafla verður vikið að markmiði við banni við mark­
aðsmisnotkun. Til að skilja betur bannið við markaðsmisnotkun er
mikilvægt að átta sig á markmiði og tilgangi með banninu. Þriðji
kafli fjallar um tegundir markaðsmisnotkunar með hliðsjón af
ákvæði verðbréfaviðskiptalaga um markaðsmisnotkun. Kaflanum
er ætlað að marka skýrari grundvöll fyrir meginumfjöllun grein­
arinnar í fjórða og fimmta kafla. Fjórði kafli fjallar um markaðsmis­
notkun við opnun og lokun markaðar þar sem ýmis mál frá Evrópu
verða reifuð, þ.á m. nýlegt dómsmál frá Svíþjóð. Í fimmta kafla verð­
ur dómur Hæstaréttar frá 21. mars 2011 í máli nr. 52/2010 tekinn til
ítarlegrar skoðunar.
2. MARKMIÐ MEÐ BANNI VIÐ MARKAÐSMISNOTKUN
Af hverju er lagt bann við markaðsmisnotkun? Í ljósi þess hve bann­
ið á sér stutta sögu í Evrópu og lítið hefur reynt á það í framkvæmd
er eðlilegt að varpa þessari spurningu fram. Í núgildandi lögum um
verðbréfaviðskipti nr. 108/2007 (vvl.) er hvergi vikið að markmiði
með banninu.6 Verði einstaklingur fundinn sekur um markaðsmis­
notkun getur hann átt yfir höfði sér allt að sex ára fangelsisvist. Sú
staðreynd gefur til kynna að löggjafinn líti slík brot mjög alvarleg­
um augum.7 Því er nauðsynlegt að skoða nánar hvert markmið lög­
gjafans er með banninu.
Markmiðið með banni við markaðsmisnotkun kemur skýrt fram
í tilskipun Evrópuþingsins og ráðsins 2003/6/EB um innherjasvik
og markaðsmisnotkun (hér eftir „MAD tilskipunin“).8 Í 12. gr. for­
sendna MAD tilskipunarinnar segir að markmiðið með löggjöf um
innherjasvik og markaðsmisnotkun sé að tryggja heildarvirkni fjár­
5 Í 2. tl. 1. mgr. 2. gr. laga nr. 108/2007 um verðbréfaviðskipti er skilgreint hvað fellur
undir hugtakið fjármálagerningur. Má þar m.a. nefna verðbréf, peningamarkaðsskjöl, hlut­
deildarskírteini, valréttarsamningar og hrávöruafleiður.
6 Sjá þó athugasemdir við 10. gr. frumvarps er varð að breytingarlögum nr. 31/2005.
Fjallað er um framangreint í neðanmálsgrein 11.
7 Brot gegn ákvæði vvl. um innherjasvik getur einnig varðað allt að sex ára fangelsi, sbr.
2. tl. 146. gr. vvl.
8 Tilskipunin var samþykkt 3. desember 2002 og var innleidd í íslenska löggjöf með
breytingarlögum nr. 31/2005, sbr. umfjöllun í neðanmálsgrein 2. Ákvæðið um markaðs­
misnotkun sem kom þá í þágildandi verðbréfaviðskiptalög hefur haldist óbreytt síðan og
er nú að finna í 117. gr. vvl.