Tímarit lögfræðinga - 01.04.2012, Blaðsíða 55
tilboð í fjármálagerninga5 rétt fyrir lok viðskiptadags í þeim tilgangi
að hafa áhrif á lokagengi þeirra og villa þannig um fyrir fjárfestum
sem byggja viðskiptaákvarðanir sínar á lokaverðinu.
Í þessari grein verður fjallað um markaðsmisnotkun við lokun
markaðar, eða marking the close, og við opnun markaðar, sem nefnist
á ensku marking the open. Umfjölluninni verður skipt með þeim
hætti að í öðrum kafla verður vikið að markmiði við banni við mark
aðsmisnotkun. Til að skilja betur bannið við markaðsmisnotkun er
mikilvægt að átta sig á markmiði og tilgangi með banninu. Þriðji
kafli fjallar um tegundir markaðsmisnotkunar með hliðsjón af
ákvæði verðbréfaviðskiptalaga um markaðsmisnotkun. Kaflanum
er ætlað að marka skýrari grundvöll fyrir meginumfjöllun grein
arinnar í fjórða og fimmta kafla. Fjórði kafli fjallar um markaðsmis
notkun við opnun og lokun markaðar þar sem ýmis mál frá Evrópu
verða reifuð, þ.á m. nýlegt dómsmál frá Svíþjóð. Í fimmta kafla verð
ur dómur Hæstaréttar frá 21. mars 2011 í máli nr. 52/2010 tekinn til
ítarlegrar skoðunar.
2. MARKMIÐ MEÐ BANNI VIÐ MARKAÐSMISNOTKUN
Af hverju er lagt bann við markaðsmisnotkun? Í ljósi þess hve bann
ið á sér stutta sögu í Evrópu og lítið hefur reynt á það í framkvæmd
er eðlilegt að varpa þessari spurningu fram. Í núgildandi lögum um
verðbréfaviðskipti nr. 108/2007 (vvl.) er hvergi vikið að markmiði
með banninu.6 Verði einstaklingur fundinn sekur um markaðsmis
notkun getur hann átt yfir höfði sér allt að sex ára fangelsisvist. Sú
staðreynd gefur til kynna að löggjafinn líti slík brot mjög alvarleg
um augum.7 Því er nauðsynlegt að skoða nánar hvert markmið lög
gjafans er með banninu.
Markmiðið með banni við markaðsmisnotkun kemur skýrt fram
í tilskipun Evrópuþingsins og ráðsins 2003/6/EB um innherjasvik
og markaðsmisnotkun (hér eftir „MAD tilskipunin“).8 Í 12. gr. for
sendna MAD tilskipunarinnar segir að markmiðið með löggjöf um
innherjasvik og markaðsmisnotkun sé að tryggja heildarvirkni fjár
5 Í 2. tl. 1. mgr. 2. gr. laga nr. 108/2007 um verðbréfaviðskipti er skilgreint hvað fellur
undir hugtakið fjármálagerningur. Má þar m.a. nefna verðbréf, peningamarkaðsskjöl, hlut
deildarskírteini, valréttarsamningar og hrávöruafleiður.
6 Sjá þó athugasemdir við 10. gr. frumvarps er varð að breytingarlögum nr. 31/2005.
Fjallað er um framangreint í neðanmálsgrein 11.
7 Brot gegn ákvæði vvl. um innherjasvik getur einnig varðað allt að sex ára fangelsi, sbr.
2. tl. 146. gr. vvl.
8 Tilskipunin var samþykkt 3. desember 2002 og var innleidd í íslenska löggjöf með
breytingarlögum nr. 31/2005, sbr. umfjöllun í neðanmálsgrein 2. Ákvæðið um markaðs
misnotkun sem kom þá í þágildandi verðbréfaviðskiptalög hefur haldist óbreytt síðan og
er nú að finna í 117. gr. vvl.