Tímarit lögfræðinga - 01.04.2012, Page 100


3. MISKABÆTUR SAMKVÆMT 26. GR. SKAÐABÓTALAGA
Líkt og að framan er rakið er sjaldgæft að bóta sé krafist samkvæmt
I. kafla skaðabótalaga vegna kynferðisbrota. Þær bætur sem dæmd­
ar eru vegna slíkra brota byggjast því í nánast öllum tilvikum á 26.
gr. skaðabótalaga. Þá eru þær nánast í öllum tilvikum ákvarðaðar
samfara sakfellingu í sakamáli, þ.e. á grundvelli bótakröfu sem brota­
þoli leggur fram í refsimáli en ekki í einkamáli sem hann höfðar til
heimtu bóta.59 Í 26. gr. segir:
Heimilt er að láta þann sem:
a. af ásetningi eða stórfelldu gáleysi veldur líkamstjóni eða
b. ábyrgð ber á ólögmætri meingerð gegn frelsi, friði, æru eða per­
sónu annars manns greiða miskabætur til þess sem misgert var við.
Þeim sem af ásetningi eða stórfelldu gáleysi veldur dauða annars
manns má gera að greiða maka, börnum eða foreldrum miskabætur.
Greinin felur samkvæmt þessu í sér ýmsa þætti og fleiri en eina
miskabótaheimild. Dómar eru hins vegar gjarnan ekki nákvæmir í
tilvísunum til einstakra þátta ákvæðisins þegar miskabætur eru
dæmdar vegna kynferðisbrota. Þannig virðist algengast að slíkar
bætur séu dæmdar á grundvelli einfaldrar tilvísunar til 26. gr., þ.e.
án þess að vísað sé sérstaklega til einstaks ákvæðis þar.60 Raunar má
finna dæmi um að miskabætur séu dæmdar án þess að nokkuð sé
minnst á 26. gr. eða skaðabótalögin yfirleitt.61
Að því marki sem dómstólar vísa til einstakra undirþátta 26. gr.
í kynferðisbrotamálum er algengast að vísað sé til b­liðar 1. mgr.,
þ.e. til ákvæðisins um ólögmæta meingerð gegn frelsi, friði æru eða
59 Ása Ólafsdóttir: „Kynferðisbrot og ákvörðun miskabóta“, bls. 17.
60 Sjá m.a. sem nýleg dæmi dóm Hæstaréttar frá 27. október 2011 í máli nr. 255/2011, dóm
Hæstaréttar frá 20. október 2011 í máli nr. 256/2011, dóm Hæstaréttar frá 16. júní 2011 í máli nr.
602/2010, dóm Hæstaréttar frá 12. maí 2011 í máli nr. 543/2010, dóm Hæstaréttar frá 3. febrúar
2011 í máli nr. 385/2010, dóm Hæstaréttar frá 9. desember 2010 í máli nr. 555/2010, dóm Hæsta­
réttar frá 4. nóvember 2010 í máli nr. 323/2010, dóm Hæstaréttar frá 28. október 2010 í máli nr.
204/2010, dóm Hæstaréttar frá 23. september 2010 í máli nr. 196/2010, dóm Hæstaréttar frá 12. maí
2010 í máli nr. 502/2009, dóm Hæstaréttar frá 6. maí 2010 í máli nr. 25/2010, dóm Hæstaréttar frá
21. apríl 2010 í máli nr. 660/2009, dóm Hæstaréttar frá 17. desember 2009 í máli nr. 619/2009, dóm
Hæstaréttar frá 17. desember 2009 í máli nr. 54/2009, dóm Hæstaréttar frá 3. desember 2009 í máli
nr. 12/2009, dóm Hæstaréttar frá 3. desember 2009 í máli nr. 312/2009, dóm Hæstaréttar frá 26.
nóvember 2009 í máli nr. 358/2009, dóm Hæstaréttar frá 8. október 2009 í máli nr. 129/2009, dóm
Hæstaréttar frá 1. október 2009 í máli nr. 141/2009 og dóm Hæstaréttar frá 30. apríl 2009 í máli nr.
389/2008.
61 Sjá m.a. sem nýleg dæmi dóm Hæstaréttar frá 4. mars 2010 í máli nr. 672/2009, dóm Hæsta­
réttar frá 22. október 2009 í máli nr. 259/2009 og dóm Hæstaréttar frá 5. febrúar 2009 í máli nr.
258/2008.