Úrval - 01.12.1952, Qupperneq 57

NÝJUNGAR 1 VlSINDUM
55
eins kílós af sóti nemur 9000 fer-
metrum. Af þessum sökum er
sót sérstaklega gott í prentliti
og málningu.
Sót hefur verið notað sem
litarefni í prentliti síðan prent-
un hófst. Og árþúsundum áður
höfðu kínverjar og egyptar not-
að það til að gera óafmáanleg
tákn. Elzta egypzka myndletrið
á papírus sem við þekkjum er
skrifað með sótbleki.
Það gefur nokkra hugmynd
um hve sótið þekur vel fleti, að
eitt kíló af því nægir til að prenta
150.000 dagblaðssíður. I hverj-
um prentuðum staf á þessari
síðu eru um 10 miljarðar sót-
agna, og í punktinum aftan við
þessa setningu eru meira en
einn miljarður sótagna.
Langmest af sótframleiðsl-
unni í heiminum fer þó í gúmmí,
bæði til að lita það og gera það
sterkara. í gúmmívörum sem nú
eru framleiddar er að meðaltali
20% sót ef þær eru úr náttúru-
gúmmí, en 33% ef þær eru úr
gervigúmmí. Þetta er ekki að-
eins mikill sparnaður á gúmmí,
heldur gerir það t. d. hjólbarða
fimm sinnum endingarbetri en
ef þeir væru úr hreinu gúmmí.
Þegar sótið myndast hanga
agnirnar saman í klösum eins
og þrúgur á vínviði og eru ýms-
ar aðferðir notaðar til að leysa
sundur klasana.
Sót má framleiða úr öllu sem
getur gefið frá sér kolefni við
bruna. Myndun þess er undir því
komin að bruninn fari fram við
ónógt loft. Verð hráefnisins
ræður mestu um það hvert
þeirra er notað. Terpentína væri
t. d. ágætt hráefni í sót, ef hún
væri ódýr. Mest er notað jarð-
gas og olía og er það gert í
geysistórum verksmiðjum, sem
einna helzt líkjast olíuhreinsun-
arstöðvum.
—• Science News Letter.
Inntökulyf til getnaðarvarna.
Dr. Benjamin F. Sieve, lækn-
ir í Boston, skýrir frá því í
tímaritinu Science, að af 300
hjónum, sem tilraunir gerðu til
getnaðarvarna með nýju inn-
tökulyfi hafi 298 haft af því
full not. Hinn neikvæði árang-
ur hjá tvennum hjónanna ,,hef-
ur ekkert vísindalegt gildi“,
segir dr. Sieve, því að þau
fylgdu ekki settum reglum.
Efnið í lyfinu er „phosphoryl-
ated hesperidin“. Tilraunir á
rottum bentu til að þetta efni
gæti orðið nothæft inntökulyf
til getnaðarvarna*.
Áhrif lyfsins eru þau, að það
styrkir himnuna sem er utan
um eggið svo að sæðisfruman
getur ekki borað sig í gegnum
hana til að frjóvga það.
Lyfið er alveg meinlaust og
má taka það að staðaldri án
þess nokkur hætta sé á eitur-
áhrifum, segir dr. Sieve. Og það
veldur ekki varanlegri ófrjó-
* Sjá „Kemiskt efni til getnaðar-
varna“, 'Úrval, 1. hefti þ. á.