Læknaneminn - 01.10.1993, Page 9

Læknaneminn - 01.10.1993, Page 9
Minna hefur farið fyrir áliuga á því að nýta eldri lyf betur eða á annan hátt en áður hefur verið gert. Hingað til hefur lyfjaskammtur venjulega verið valiim þannig að tekið er mið af lyfferli í hraustum manni, virkni lyfsins mæld (hammörk (MIC) / drápsmörk (MBC)) og síðan reynt að Iiaga skammti þannig að lyfjaþéttni sé yfir hammörkum (MIC) um mestan hluta skammtabilsins, þ.e. þess tíma sem líður á milli einstakra skammta. Nýjar hugmyndir hafa komið fram um bestu skömmtun lyfja á undanförnum árum og beinast þær að því að fá sem mest lytjaáhrif frá sem minnstu magni lyfs. Rannsóknir á þessu sviði hafa beinst að því að finna hvaða þættir lyfferils (phannacokinetics) og lyfhrifa (pharmacodynamics) ráða mestu um verkun lyfja gegn emstökum sýklum og sýklaílokkiun. M.a. hefur komið í ljós að dráp amínóglýcósíða og kínólóna er háð þéttni en ckki þeim tíma sem lyfjaþéttnin er yfir hammörkum sýkilsins. A liinn bógiim er dráp B-lactam lyfja háð tíma en ekki þéttni, þ.e. því lengur sem lyfjaþéttni er yfir hammörkum sýkils á sýkingarstað, þeim mun meira er dráp sýkla, a.m.k. Gramneikvæðra stafbaktería, af völdum þessara lyfja. Eftirhrif sýklalyfja (postantibiotic effect) hafa einnig ljós áhrif á nýtingu sýklalyfja. Eftirhrif eru skilgreind sem framhald lyfjaálirifa eftir að lyf er horfið af sýkingaistað eða úr umhveríi sýkils. Lyl' sem verka á frumuvegg, B-lactam lyf og vancómýcín, valda eftirhrifum í 2-4 klst. gegn Grainjákvæðum bakteríum en engum gegn Gramneikvæðum stafbakteríum. Hins vegar valda lyf er verka á prótein og kjarnsýruframleiðslu (amínóglýcósíð, kínólón, macrólíð, tetracýklín, klindamýcín o.s.frv.) marktækum eftirhrifum, bæði á Gramjákvæðar og Gramneikvæðar bakteríur. Lyf er valda maiktækii eftirverkun ætti samkvæmt þessu að vera umit að gefa mmi sjaldnar en gert er nú án þess að áhrif glatist. Þetta hefur verið staðfest í dýratilraunum og nú hal'a komið fram allmargar rannsóknir sem benda eindregið til að amínóglýcósíð (lyf með langa eftirvirkni sem valda þétUiiháðu drápi) megi gefa einu sinni á dag. Aukaverkanatíðni er svipuð hvor skammtaleiðin sem valin er og jafnvel mimii við lyfjagjöf einu sinni á dag. Dýratilraunir og einstaka tilraunir í möimmn hafa ennfremur sýnt fram á að besta leið til að meðhöndla alvarlegar sýkingar af völdum Gramneikvæðra stafa með B-lactam lyfjum sé að gefa lyfin með stuttu skammtabili eða jafnvel í stöðugu dreypi. SÝKLALYF í SAMSETNINGUM Sýklalyf í samsetningum eru oft notuð í klínískri læknisfræði. Ilelstu ástæður þessa eru: 1. Draga úr tilurð ónœmis. 2. Meðferð sýkinga af völdum margra sýkla (polymicrobial infections). 3. Upphafstneðferð hjá alvarlega veikum og/eða ónœmisbœldum sjúkling um. 4. Til að ná fram samverkan (synergismus). Sýnt liefur verið fram á að samverkandi samsetningar B-lactam lyfja og amínóglýcósíða geta skipt sköpum við meðferð sjúkhnga í sýkingarlosti, sjúklinga með verulega ónæmisbælingu og sjúklinga sýktra af Pseudomonas aeruginosa. Skömmtun lyfjamia í samsetningum er þó emi eins og ef lyfin væru gefin ein sér en rannsóknir eru að hefjast á því livort lyf í samsetningum lúti sömu lögmálum og lyf gefin ein sér í þessu sambandi. LFHRLIT MEÐ MEÐFERÐ Eftirlit með sýklalyfjagjöf og árangri hennar byggist að sjálfsögðu fyrst og fremst á eftirliti með sjúklingnum sjálfum, líðan hans og gangi sjúkdóms. Einnig er umit að halda uppi nokkru eftirliti með aimars vegar mælingu lyfjaþéttni og lúns vegar með svonefndu sermi þynningarprófi (Schlichter-prófi). 1. Þéttnimælingar. Einmigis er nú unnt að mæla þéttni tiltölulega fárra sýklalyfja þannig að gagni komi í klínísku starfi en bættar mæliaðferðir munu vafalítið fjölga þeim. Fræðilega séð ætti mæiing á þétuú sýklalyfja einungis að vera gagnleg ef drápshraði eða aukaverkanir væru háðar þéttni (concentration dependence). Mælingar á þéttni amínóglýcósíða eru því líklegri til að vera að gagni en mælingar á þéttni B-lactam lyfja. Enda er megintilgangur lyfjamælinga að hafa eftirlit með því að lyf séu yfir virknimörkum en undir eitunnörkum. Hæfileg þéttni amínóglýcósíða við venjulega skammta er á bilinu 5-10 /rg/ml, og ætm ekki að vera hærri en 12 pglml því hærri gildi en það geta leitt til aukinnar tíðni aukaverkana á nýru (Tafla 4). Ef LÆKNANEMINN 2 1993 46. írg. 7

x

Læknaneminn

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Læknaneminn
https://timarit.is/publication/1885

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.