Læknaneminn - 01.10.1993, Síða 9

Læknaneminn - 01.10.1993, Síða 9
Minna hefur farið fyrir áliuga á því að nýta eldri lyf betur eða á annan hátt en áður hefur verið gert. Hingað til hefur lyfjaskammtur venjulega verið valiim þannig að tekið er mið af lyfferli í hraustum manni, virkni lyfsins mæld (hammörk (MIC) / drápsmörk (MBC)) og síðan reynt að Iiaga skammti þannig að lyfjaþéttni sé yfir hammörkum (MIC) um mestan hluta skammtabilsins, þ.e. þess tíma sem líður á milli einstakra skammta. Nýjar hugmyndir hafa komið fram um bestu skömmtun lyfja á undanförnum árum og beinast þær að því að fá sem mest lytjaáhrif frá sem minnstu magni lyfs. Rannsóknir á þessu sviði hafa beinst að því að finna hvaða þættir lyfferils (phannacokinetics) og lyfhrifa (pharmacodynamics) ráða mestu um verkun lyfja gegn emstökum sýklum og sýklaílokkiun. M.a. hefur komið í ljós að dráp amínóglýcósíða og kínólóna er háð þéttni en ckki þeim tíma sem lyfjaþéttnin er yfir hammörkum sýkilsins. A liinn bógiim er dráp B-lactam lyfja háð tíma en ekki þéttni, þ.e. því lengur sem lyfjaþéttni er yfir hammörkum sýkils á sýkingarstað, þeim mun meira er dráp sýkla, a.m.k. Gramneikvæðra stafbaktería, af völdum þessara lyfja. Eftirhrif sýklalyfja (postantibiotic effect) hafa einnig ljós áhrif á nýtingu sýklalyfja. Eftirhrif eru skilgreind sem framhald lyfjaálirifa eftir að lyf er horfið af sýkingaistað eða úr umhveríi sýkils. Lyl' sem verka á frumuvegg, B-lactam lyf og vancómýcín, valda eftirhrifum í 2-4 klst. gegn Grainjákvæðum bakteríum en engum gegn Gramneikvæðum stafbakteríum. Hins vegar valda lyf er verka á prótein og kjarnsýruframleiðslu (amínóglýcósíð, kínólón, macrólíð, tetracýklín, klindamýcín o.s.frv.) marktækum eftirhrifum, bæði á Gramjákvæðar og Gramneikvæðar bakteríur. Lyf er valda maiktækii eftirverkun ætti samkvæmt þessu að vera umit að gefa mmi sjaldnar en gert er nú án þess að áhrif glatist. Þetta hefur verið staðfest í dýratilraunum og nú hal'a komið fram allmargar rannsóknir sem benda eindregið til að amínóglýcósíð (lyf með langa eftirvirkni sem valda þétUiiháðu drápi) megi gefa einu sinni á dag. Aukaverkanatíðni er svipuð hvor skammtaleiðin sem valin er og jafnvel mimii við lyfjagjöf einu sinni á dag. Dýratilraunir og einstaka tilraunir í möimmn hafa ennfremur sýnt fram á að besta leið til að meðhöndla alvarlegar sýkingar af völdum Gramneikvæðra stafa með B-lactam lyfjum sé að gefa lyfin með stuttu skammtabili eða jafnvel í stöðugu dreypi. SÝKLALYF í SAMSETNINGUM Sýklalyf í samsetningum eru oft notuð í klínískri læknisfræði. Ilelstu ástæður þessa eru: 1. Draga úr tilurð ónœmis. 2. Meðferð sýkinga af völdum margra sýkla (polymicrobial infections). 3. Upphafstneðferð hjá alvarlega veikum og/eða ónœmisbœldum sjúkling um. 4. Til að ná fram samverkan (synergismus). Sýnt liefur verið fram á að samverkandi samsetningar B-lactam lyfja og amínóglýcósíða geta skipt sköpum við meðferð sjúkhnga í sýkingarlosti, sjúklinga með verulega ónæmisbælingu og sjúklinga sýktra af Pseudomonas aeruginosa. Skömmtun lyfjamia í samsetningum er þó emi eins og ef lyfin væru gefin ein sér en rannsóknir eru að hefjast á því livort lyf í samsetningum lúti sömu lögmálum og lyf gefin ein sér í þessu sambandi. LFHRLIT MEÐ MEÐFERÐ Eftirlit með sýklalyfjagjöf og árangri hennar byggist að sjálfsögðu fyrst og fremst á eftirliti með sjúklingnum sjálfum, líðan hans og gangi sjúkdóms. Einnig er umit að halda uppi nokkru eftirliti með aimars vegar mælingu lyfjaþéttni og lúns vegar með svonefndu sermi þynningarprófi (Schlichter-prófi). 1. Þéttnimælingar. Einmigis er nú unnt að mæla þéttni tiltölulega fárra sýklalyfja þannig að gagni komi í klínísku starfi en bættar mæliaðferðir munu vafalítið fjölga þeim. Fræðilega séð ætti mæiing á þétuú sýklalyfja einungis að vera gagnleg ef drápshraði eða aukaverkanir væru háðar þéttni (concentration dependence). Mælingar á þéttni amínóglýcósíða eru því líklegri til að vera að gagni en mælingar á þéttni B-lactam lyfja. Enda er megintilgangur lyfjamælinga að hafa eftirlit með því að lyf séu yfir virknimörkum en undir eitunnörkum. Hæfileg þéttni amínóglýcósíða við venjulega skammta er á bilinu 5-10 /rg/ml, og ætm ekki að vera hærri en 12 pglml því hærri gildi en það geta leitt til aukinnar tíðni aukaverkana á nýru (Tafla 4). Ef LÆKNANEMINN 2 1993 46. írg. 7
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96

x

Læknaneminn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Læknaneminn
https://timarit.is/publication/1885

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.