Læknaneminn - 01.10.1994, Síða 104

Læknaneminn - 01.10.1994, Síða 104
NOTKUN RÓANDl UYFJA OG SVEFNLYFJA í EGILSSTAÐALÆKNISHÉRAÐI Geir Karlsson'. Jóhann Agúst Sigurðsson'-2, Stefán Þórarinsson3, Gunnsteinn Stefánsson2, Guðmundur Sverrisson2 og Sigríður Dóra Magnúsdóttir'. 'LHI, 2Heilsugœslustöðin Sólvangi, Hafnarfirði, -'Heilsuga’sluslöðin Egilsstöðum. Inngangur: Róandi lyf og svefnlyf hafa verið mikið notuð hér á landi sfðustu áratuginna. Avísanir lækna á þessi lyf hafa oft á tíðum verið til umræðu í fjölmiðlum vegna hættu á ávana- og/eða misnotkun. Tilgangur þessarar rannsóknar var að afla faraldsfræðilegra upplýsinga um notkun róandi lyfja og svefnlyfja. Aðferðir: Rannsóknasvæðið miðaðist við Egilsstaða- læknishérað (íbúafjöldi var að meðaltali 3.029) og náði yfir 8 ára tímabil, 1986-1993. Öll samskipti íbúa svæðisins við heilsugæslustöðina hafa verið tölvuskráð með kerfisbundnum hætti frá 1976. Fengin var nafnalisti yfir alla einstaklinga, sem fengið höfðu róandi lyf (N05B) eða svefnlyf (N05C) á þessum tíma, alls 577 einstaklinga. Farið var í sjúkraskrár þeirra og notkun lyfjanna skráð, einnig upplýsingar um hvenær lyfjanotkun hófst, sjkdómsgreiningar auk upplýsinga um afdrif sjúklinganna. Þetta er því framvirk rannsókn í heild sinni, þ.e. tölvuskráningin, en sjúkraskrárkönnunin afturvirk. Reiknað var út algengi, nýgengi og magn í skilgreindum dagskömmtum (DDD/1000 íbúa/dag). Inngangur: Róandi lyfogsvefnlyfhafaveriðmikiðnotuðhér á landi síðustu áratuginna. Avísanir lækna á þessi lyf hafa oft á tíðum verið til umræðu í fjölmiðlum vegna hættu á ávana- og/eða misnotkun. Tilgangur þessarar rannsóknar var að afla faraldsfræðilegra upplýsinga um notkun róandi lyfja og svefnlyfja. Aðferðir: Rannsóknasvæðið miðaðist við Egilsstaðalæknis- hérað (íbúafjöldi var að meðaltali 3.029) og náði yfir 8 ára tímabil, 1986-1993. Öll samskipti íbúa svæðisins við heilsugæslustöðina hafa verið tölvuskráð með kerfisbundnum hætti frá 1976. Fengin var nafnalisti yfir alla einstaklinga, sem fengið höfðu róandi lyf (N05B) eða svefnlyf (N05C) á þessum tíma, alls 577 einstaklinga. Farið var í sjúkraskrár þeirra og notkun lyfjanna skráð, einnig upplýsingar um hvenær lyfjanotkun hófst, sjkdómsgreiningar auk upplýsinga um afdrif sjúklinganna. Þetta er því framvirk rannsókn íheild sinni, þ.e. tölvuskráningin, en sjúkraskrárkönnunin afturvirk. Reiknað var út algengi, nýgengi og magn í skilgreindum dagskömmtum (DDD/1000 íbúa/dag). I öðrum áfanga rannsóknarinnar var sendur spurningalisti til ákveðins aldursflokkaðs úrtaks, þar sem aflað var frekari upplýsinga um viðhorf og þekkingu notendanna á þessum lyfjum og kvíða og svefnvandamálum almennt. Niðurstöður: Rannsóknin spannaði alls 24.229 mannár, með að meðaltali 1.054 lyfjafærslum á ári. Algengi róandi lyfja fyrir bæði kyn varað meðaltali 57,8/1000 fbúa. Lílil breyting var á milli ára, en þó lítilsháttar lækkun (p = 0,30 fyrir karla og p = 0,08 fyrir konur). Lækkun varum 20% yfirheildina (p<0,05; Ahættuhlutfall (RR) 0,80)). Algengi svefnlyfjanotkunar var 34,3/1000 íbúa. Notkunin jókst á tímabilinu, einkum hjá körlum (p < 0,001; RR 1.62 árið 1993 miðað við árið 1986). Engin marktæk breyting varð milli ára hjá konum (p=0,30). Nýgengi fyrir róandi lyf var að meðaltali 12,0/1000 karla og 24,7/1000 konur (alls 18,1/1000 fbúa). Nýgengi fyrir svefnlyf var 8,2/1000 karia og 14,6/1000 konur (alls 11,2/1000 íbúa). Notkun róandi lyfja var að meðaltali 10,0 DDD/1000 karla/dag, og 15,8 DDD/1000 konur/dag (alls 12,8 DDD/1000 íbúa/dag). Notkun svefnlyfa var að meðaltali 13,6 DDD/1000 karla/dag og 24,8 DDD/1000 konur/dag (alls 18,9 DDD/1000 íbúa/dag). Nokkrar sveiflur eru milli ára, sérstaklega hvað varðar svefnlyfin, en jafnast að mestu út þegar á heildina er litið. Notkunin eykst með aldri og eru konur í meirihluta, hlutfallið karlar : konur u.þ.b 1:2, að fjölda, en 1:1,5 að magni til. Tuttugu prósent einstaklinga nota um 75% af magni allra lyfjanna. Notkunarmynstið var svipað á bæði róandi lyfjum og svefnlyfjum. Flestir notuðu þau tilfallandi, eða í einstaka stuttum tímabilum (45-53%), en 25% notuðu þau daglega. Upphaflegar ástæður notkunarinnar voru í flestum tilfellum geðkvillar (neurosis = 66%), en líkamlegir sjúkdómar í öðru sæti (16%). Samantckt og ályktanir: Rannsókn þessi flokkast sem klínisk faraldsfræði þar sem skráð eru öll vandamál, sem fólk á ákveðnu svæði leitar með til læknis. Skráningin er hluti af daglegum vinnubrögðumstöðvarinnar. Matágæðumskráningarinnarbendir tvímælalaust til þess að gögnin séu áreiðanleg. Styrkur rannsóknarinnar felst einnig í því að hún tekur til allra íbúa afmarkaðs svæðis og nær yfir mörg ár. Það er forsenda þess að hægt sé að meta nýgengi. Svo umfangsmikil athugun sem þessi hefur ekki verið gerð hér á landi áður. Notkun róandi lyfja og svefnlyfja í Egilsstaðalæknishéraði er stöðug og frekar lítil samanborin við önnur svæði á landinu og landið í heild. Þó hefur körlum sem nota svefnlyf fjölgað talsvert, en heildarnotkun þeirra ekki. Notkunin vex með aldri, og eru konur þar í miklum meirihluta. Langflestir notalyfin í litlu magni og/eða í stuttan tíma, en lítill hluti eru langtímanotendur og nota þeir mestan hluta heildarmagnsins. Kerfisbundin og tölvuvædd skráning á samskiptum sem þessum gerir heilbrigðisstarfsfólki meðal annars kleyft að meta gæði þjónustunnar svo og álag og kostnað vegna einstakra sjúkdóma eða úrlausna. LÍKAMSEINKENNI SJÚKLINGA SEM GREINST HAFA MEÐ GALLSTEINA Á BORGARSPÍTALA. Geir Thorsteinsson'. Asgeir Böðvarsson2, Gunnar Sigurðsson2, Helgi Sigvaldason3. 'LHI. 2Lyflœkningadeild Bsp og Rannsóknarstöð Hjartaverndar, yVerkfrœðislofa Helga Sigvaldasonar. Inngangur: Þrátt fyrir hátt algengi gallsteina og sjúkdóma tengdum þeim er meingerð þessa sjúkdóms ekki fullþekkt. Vissir áhættuþættir eru þó kunnir og aðrir grunaðir. Tilgangurinn með þessari rannsókn er að meta hvort sumir af líklegum áhættuþáttum séuraunverulegirogeigi viðáíslandi. HóprannsóknHjartaverndar hefur yfir að ráða upplýsingum um líkamseinkenni fólks sem tengjast áhættuþáttum gallsteina. Það gefur okkur tækifæri á að skoða hvort ákveðin líkamseinkenni eða áhættuþættir séu til staðar hjá þessum einstaklingum áður en gallsteinar greinast. Síðan verða þessar upplýsingar bornar saman við aldursstaðlað meðaltal hópsjúklinga hjartaverndar. Þannig er hægt að meta hvort ákveðnir áhættuþættir eða ákveðin líkamseinkenni séu algengari hjá verðandi gallsteinasjúklingum en öðrum. Eingöngu eru athugaðir áhætluþættir vegna kólesteról gallsteina. Hver áhættuþáttanna vegur þyngst á metunum ? Eru einhver séríslensk 94 LÆKNANEMINN 2 1994 47. árg.
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124

x

Læknaneminn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Læknaneminn
https://timarit.is/publication/1885

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.