Úrval - 01.05.1963, Page 90

98
ung, fet eftir fet, þjappazt saman
í ís, unz hann varð sennilega
tveggja milna þykkur og náði
yfir mörg hundruð fermílna
svæði. Þunginn varð svo mikill,
að undirstaðan seig niður í hið
lina jarðlag undir hinni hörðu
skorpu yfirborðsins. Á mörgum
stöðum er landið að koma smátt
og smátt upp aftur. Þannig kann
botn Hudsonflóans, þar sem is-
inn byrjaði fyrst að1 hrúgast sam-
an og hvarf að lokum, að koma
upp aftur, sem þurrlendi — svo
framarlega sem ekki kemur ann-
ar skriðjökull áður.
ísinn þokaðist áfram, þegar
hinn ógurlegi þrýsingur af hans
eigin þunga byrjaði að knýja hið
mikla magn út við jaðrana. Þegar
snjórinn hélt áfram að hrúgast
saman, hélt skriðjökullinn áfram
ferð sinni, muldi kletta niður i
smásteina og smásteina í leir og
sand, jafnframt þvi sem hann
flutti með sér ótrúlegt magn af
grjóti og mold eftir yfirborði
jarðarinnar.
Síðasti skriðjökull meginlands-
ins, kallaður Wisconsin, var sá
seinasti af fjórum, sem komu og
fóru á Pleistocene-tímabilinu.
(Jarðfræðing'ar hafa nefnt skrið-
jöklana eftir þeim svæðum þar
sem menjarnar eftir þá hafa ver-
ið greinilegastar. Skriðjöklarnir
fjórir í Bandarikjunum eru
þekktir undir nöfnunum Ne-
ÚRVAL
braskan, Kansan, Illinoian og
Wisconsin).
Stærstu sporin, sem skriðjökl-
arnir skildu eftir sig, eru Stóru
Vötnin (the Great Lakes). Ailir
skriðjöklarnir fjórir áttu sinn
þátt í sköpun þeirra, með því að
grafa dældirnar dýpra og' dýpra,
unz stærsta stöðuvatn heimsins
var orðið til. Þegar þeir tóku
aftur að þiðna, fyllti ísinn ekki
aðeins vatnslægðirnar, heldur
myndaði einnig ógurlega stíflu,
þvert yfir iáglendið til norðurs.
Vatnið hafði aðeins eina leið að
fara. Það braut sér leið til suð-
urs í mörgum beljandi straum-
kvislum. Ein þeirra var stórfljót-
ið, sem braut sér farveg frá Lake
Erie til Hudsonfljótsins. Mohawk-
fljótið rennur enn um austur-
hluta dalsins. Annað fljót beljaði
úr Lake Erie, þar sem Toledo
stendur nú og rann út i Ohio.
Það eru óteljandi vötn, sem orðið
hafa til af völdurn skriðjökla, frá
Dakota til Maine og norður í
Kanada. Minnesota eitt hefur
meira en nógu mörg til að rétt-
læta orðtakið: „Land tiu þúsund
vatna,“ og i Kanada eru þau
raunverulega óteljandi. En hið
stærsta allra jökulvatna, Lake
Agassiz, er löngu búið að vera.
Þegar það' var sem stærst, náði
það yfir stærra svæði, en öll nú-
verandi Great Lakes til samans.
Einu leifarnar, sem eftir eru