Náttúrufræðingurinn - 2023, Síða 16

LOKAORÐ
Hér verður reynt að skerpa túlkun
rannsóknarniðurstaðnanna um Mý-
vatnsendur. Æskilegt er að bera þessar
niðurstöður saman við aðrar athuganir,
þar sem það er hægt, og taka um leið
mið af framförum í almennri vistfræði-
legri kenningu.
Þrjár hliðar rannsóknanna eru
sérlega áhugaverðar.

1) Spurningin um takmörk varpstofna
og viðkomu hjá syrpu af skyldum
tegundum sem eru ólíkar í dreifiat-
ferli, ferðaháttum og öðrum lifnað-
arháttum. Fæðuskilyrði hafa sterk áhrif
á ungaframleiðslu, fullorðnir varp-
fuglar svara framboði næringarríkrar
fæðu með því að dreifa sér í samræmi
við dreifingu fæðunnar, og fjöldi unga
sem kemst á legg fer eftir framboði
fæðunnar. Varpfuglarnir svara breyti-
legum fæðuskilyrðum með dreifiatferli
að vorinu, og bein svörun vegna góðrar
afkomu unga reynist fyrirferðarminni.
2) Búsvæði andanna í Mývatnssveit er
mjög frábrugðið öðrum varpstöðvum
þar sem andarstofnar hafa verið rann-
sakaðir. Sveiflukenndir ferlar í einu
hlutfallslega stóru vatni (Mývatni)
stjórna bæði fæðunni og andarstofn-
unum og hafa áhrif á hve margir fuglar
koma á önnur stöðuvötn. Þessir sömu
ferlar stjórna einnig þeirri næringu
sem berst til Laxár og þar með afkomu
anda og urriða í ánni. Við þetta bætist
að vatnakerfið er einangrað og einstætt.
Stærðarskalinn er því mjög ólíkur því
sem gerist á öðrum stöðum þar sem
vötn og votlendi eru smærri og fleiri og
dreifð yfir stór landflæmi. Þar er hægt að
búast við meiri fjölbreytileika og minni
áhrifum einstakra vatnakerfa á farstofna.
3) Breytileg gæði varpstaðarins, einkum
breytilegt framboð næringarríkrar fæðu,43
virðist stýra bæði þéttleika og viðkomu
á varpstöðvunum. Þó má færa rök fyrir
því að heildarstofninn (farleiðarstofn-
inn) skuli fremur hafður til viðmiðunar
þegar spurt er hvað stjórni þéttleika í
stofnum þegar til lengdar lætur.44 Sé
gengið út frá farleiðarstofninum má
gera ráð fyrir því að hann takmarkist
bæði af skilyrðum á mörgum varp-
stöðvum og einnig af öðrum stöðum
sem stofninn nýtir. Ef eingöngu er spurt
um staka varpstaði innan útbreiðslu-
svæðis heildarstofns verður að gera ráð
fyrir að lífsskilyrði á hverjum stað tak-
marki þéttleikann.
Spurningin um það hvar á út-
breiðslusvæðinu þéttleiki farstofna tak-
markist var töluvert til umræðu í upp-
hafi þessarar rannsóknar upp úr 1970.
Sumum, ekki síst þeim sem töldu sig eiga
hagsmuna að gæta við iðnvæðingu Mý-
vatnssveitar eða trúðu á blessun hennar,
fannst að lélegt gengi silungsveiða og
Rauðhöfðaönd – Eurasian Wigeon. Ljósm./Photo: Daníel Bergmann
Náttúrufræðingurinn
104
Ritrýnd grein / Peer reviewed