Milli mála - 2023, Blaðsíða 98

MILLI MÁLA
98 Milli mála 15/2/2023
Kanada. Aftur á móti eru skrif Petrínu sprottin af löngun til þess að
halda í tengslin við ættmenni og nærsamfélagið sem hún skildi eftir
á Íslandi og eru í vissum skilningi efnisleg framlenging á þeim
taugum sem hún ber til sinna nánustu þar.
Þær sem fara og þær sem fara hvergi
Í umræðunni um fólksflutninga er efnahagsleg afkoma efst á baugi.
Ofangreindar rannsóknir Sigríðar Matthíasdóttur og Þorgerðar
Einarsdóttur varpa ljósi á það hvernig atvinnutækifæri buðust
íslenskum konum í Norður-Ameríku. Störf fólust oft í umönnun og
húshjálp í þéttbýli en vesturferðir gátu verið undankomuleið fyrir
konur úr stétt einhleypra vinnukvenna sem vildu brjótast úr víta-
hring fátæktar.47 Aftur á móti voru konur undir félagslegum þrýstingi
úr ýmsum áttum. Vissulega var fjárhagsleg og félagsleg áhætta fólgin
í því að fara vestur um haf en ákvörðun ógiftrar og sjálfmenntaðrar
vinnukonu um að fara úr húsmennsku til þess að freista gæfunnar í
öðru landi stríddi einnig gegn ákveðnum félagslegum gildum þess
tíma. Það þótti göfugt fyrir fólk á þrítugs- og fertugsaldri að giftast
og stofna eigið sveitarheimili eftir að hafa verið í vist hjá öðrum um
tíma en einstaklingar sem „komust undan“ vinnuskyldum sínum
með öðrum hætti voru oft litnir hornauga.48
Fátæka vinnukonan Helga í Vonum Einars H. Kvarans flýr frá
Íslandi með því að ginna einfaldan vinnumann til þess að borga far-
gjaldið.49 Helga slítur tengslin við unnustann og ættjörðina um leið
og hún stígur fæti á kanadíska grund en glæsilegur klæðaburður
hennar í Winnipeg endurspeglar skort á öllum tilfinningum til alls
þess sem hún „Nellie“ skildi eftir heima á Íslandi.50 Bréf Petrínu sýna
aftur á móti hvernig konur gátu að einhverju leyti styrkt stöðu sína
og ættingja sinna með því að rækta sambönd þvert á landamæri og
ekki síst þegar bregðast þurfti við áföllum.
47 Um kjör vinnukvenna sjá einnig Guðný Hallgrímsdóttir, A Tale of a Fool?: A Microhistory of an
18th-Century Peasant Woman.
48 Sbr. Guðmundur Hálfdanarson, „Social Distinctions and National Unity: On Politics of
Nationalism in Nineteenth-Century Iceland“, 763–779.
49 Um söguna, sjá Guðrún Björk Guðsteinsdóttir, „Icelandic Immigrants, Modernity, and Winnipeg
in Einar Hjörleifsson Kvaran’s Hopes“, 126–142.
50 Sbr. Bertram, The Viking Immigrants: Icelandic North Americans, 47–52.
SVAR VIÐ BRÉFI FRÍÐU
10.33112/millimala.15.2.4