Mímir - 01.06.1996, Blaðsíða 38

28 Hreinn Benediktsson. 1962: 23
29 Hreinn Benediktsson. 1962: 24
30 Kálund. 1894: 92
31 „Nowdays the convenient vague dating ‘about 1200’
is commonly accepted.“ (Weenen, Andrea van.
1993: 4)
32 Weenen, Andrea van. 1993: 64—67
33 T.d. Eva Rode. 1974. Palœografiske studier i den is-
landske homiliebog med sœrligt henblik pá skrivern-
es antal. Óprentuð mastersritgerð við Háskólann í
Kaupmannahöfn og Weslund, Börje. 1974. Skrive-
problemet i Islándska homilieboken. Stockholm
Studies in Scandinavian Philology, New Series 10.
Almqvist & Wiksell, Stockholm. Andrea van Arkel.
1979.,, Scribes and statistics". Skripta Islandica, Is-
landska Sállskapets ársbok 30: 25-45, fjallar um
þessar ritgerðir.
34 Flom, George T. 1934: 58
35 Stefán Karlsson segir í kynningu á útgáfu íslensku
hómilíubókarinnar (ópr.) 13. nóv. 1993: „Lengi hef-
ur verið talið að á íslensku hómilíubókinni væru
margar rithendur, en engum tveimur fræðimönnum
hefur komið saman um hvað hendurnar væru marg-
ar. Þessi óvissa er af því sprottin, að þrátt fyrir að
ofurlítinn mun má greina í stafagerð og stafsetningu
þegar mismunandi hlutar bókarinnar eru bornir
saman, eru megineinkenni þau sömu um alla bók.
Þegar margir skrifarar hafa verið að verki við gerð
annarra íslenskra handrita, er munur einstakra rit-
handa að öllum jafnaði mun skýrari, og algengt er,
að einn skrifari hafi tekið við af samverkamanni
sínum í miðjum texta, jafnvel í miðri setningu, en í
Hómilíubókinni hefur hvergi verið haldið fram að
handaskil væru nema þar sem ný prédikun hefst.
Sennilegt er því, að Hómilíubókin hafi öll verið
skrifuð af einum manni, en munur á skrift og staf-
setningu innan bókarinnar stafi af því, að hún hafi
orðið til smám saman á löngum tíma, e.t.v. áratug-
um, eftir því sem skrifari komst yfir texta fleiri
prédikana til að skrifa upp.“
36 Eins og áður sagði gengur sú kenning ekki upp, hafi
Hómilíubókin öll verið skrifuð af einum skrifara.
37 Weenen, Andrea van. 1993: 65-66 birtir þessar tölur
og flokkar sem rithendur e, i, k og n. Eg hef lagt
saman þær fimm töflur sem hún birtir. Astæður þess
að þessar töflur eru birtar hjá Andreu eru annars-
vegar, að Flom hefur sýnt fram á sérhljóðasamsvör-
un og hinsvegar, að i er oftar skrifað en e þar sem [1]
kemur fyrir í áhersluleysi. Þessi tafla gefur, skiljan-
lega, ekki rétta mynd af fjölda tilvika með e eða
fjölda tilvika með i, þar sem hún styðst ekki við alla
bókina. Hún gæti samt sem áður gefið ákveðna vís-
bendingu um hvort kenning Hreins um breytinguna
e > i standist.
38 Ég hef ieyft mér að draga aðeins úr umfangi töflunn-
ar.
39 Þessa undarlegu breytingu á stafsetningu skrifarans
má reyna að skýra á nokkra vegu: 1. Ef einn og sami
skrifarinn reit alla bókina má vel vera að einungis
tilviljun ráði því að i er algengara en e í nokkrum
köflum hennar. Að sama skapi gétur verið að sér-
hljóðasamsvörunin sem Flom fann, sé einungis til-
viljun. 2. Hugsast getur að þeim köflum sem sýna
fleiri ieneí áhersluleysi, hafi verið bætt inn í bókina
síðar. Sú skýring kemur vel saman við kenningar
Hreins, því sennilegt er að sú tilhneiging að rita i,
fremur en e, hafi verið mun algengari eftir að samn-
ingu bókarinnar lauk, en þegar mestur hluti hennar
var í smíðum. 3. E.t.v. hefur skrifarinn orðið fyrir
áhrifum af textanum sem hann skrifaði eftir. Sá texti
hefur þá jafnvel sýnt sérhljóðasamsvörun og „smit-
að“ skrifarann í þeim köflum sem bera þess merki.
Aftur á móti hefur Stefán Karlsson bent mér á að í
þessari stöðu, þ.e. áhersluleysi, séu minnstar líkur á
að frumrit hafi áhrif á skrifarann. 4. Hafi skrifarar
Hómilíubókarinnar verið fleiri en einn, er allt eins
hugsanlegt að einhverjir skrifaranna hafi verið
norskir og þ.a.l. séu merki um sérhljóðasamsvörun í
þeim köflum sem þeir rituðu.
40 Weenen, Andrea van. 1993: 64—66. Þeir hlutar bók-
arinnar sem hér eru til umfjöllunar kallar Andrea
rithendur: a, b, c, d, f, g, h, 1, m, o, p, q og r.
41 Weenen, Andrea van. 1993: 66
42 Sama: 66-67. Andrea telur upp öll dæmi um að u sé
skrifað í áhersluleysi. Ég taldi þessi dæmi og vona að
þetta sé rétt. Hún gefur aftur á móti ekki upp fjöld-
ann eða fjölda tilvika þar sem o er skrifað fyrir [U].
36