Mímir - 01.06.2005, Blaðsíða 19

corrupt and destroy you and drive you mad (R.
D. Laing, 1967, bls. 153).
Hvort Megas hafi ætlað sér eitthvað viðlíka með
sínum skáldskap er ekki gott að segja. Engu að
síður hristi hann ærlega upp í fólki með skáldskap
sínum og flutningi.6
Megas sneri út úr ættjarðarkvæði Hannesar
Péturssonar „Bláir eru dalir þínir“ á sambærilegan
hátt og hann lék „Brúðarnótt". Sveitarómantíkin
er allsráðandi í kvæði Hannesar, yfirgengilega
væmnum óð til íslenskrar náttúru. Það er því
kjörið skotmark fyrir háðfuglinn Megas og í
meðförum hans breytist rómantíkin í ógeð, óspillt
náttúra sveitanna verður að subbulegustu skotum
borgarinnar. í stað lofkvæða um byggðina,
heiðarnar og himininn yrkir hann um kamra og
útskot í Reykjavík. „Bláir eru dalir þínir/byggð mín í
norðrinu“ verður „Gulir eru straumar þínir hland mitt
í skálinni." Útikamrarnir eru ættjörð Ijóðmælanda
Megasar og til þeirra syngur hann sinn óð. Byggðin
í norðrinu verður að hlandi í skálinni.
Megas hæðist að þjóðrembu- og náttúrurómantík
skálda sem öðlast hafa almenna viðurkenningu.
Hann lætur sér ekki nægja að gera góðlátlegt
grín að öllu saman heldur gengur lengra.
Hann dregur útikamrana inn í lofkvæðið,
áningarstaði útigangsmanna, en hvort tveggja,
útigangsmennirnir og aðbúnaður þeirra, voru tabú
sem helst mátti ekki ræða opinberlega. Mælandi
í Ijóðinu, útigangsmaðurinn, kærirsig kollóttan
um hefðir og norm millistéttarinnar og sýnir okkur
þannig að göfgin er ekki af sömu spíru sprottin í
öllum sálum.
í þessum tveimur textum Megasar notar hann
paródíuna til að draga neðanjarðarheiminn upp á
yfirborðið. Hann teflir því sem „snyrtilegir" borgarar
vilja hvorki sjá né heyra gegn náttúrudýrkuninni
sem er hluti af yfirborðsveröld góðborgarans;
meinlaus, viðurkennd og verðlaunuð. Paródían er
gerð til að skopast að tilteknum hugmyndum, hvort
sem þær birtast í einhverjum ákveðnum texta eða
hefð. „Formi fyrirmyndarinnar er haldið en inntakinu
breytt, þannig að í stað alvarlegs eða hátíðlegs
efnis koma hversdagslegir og ómerkilegir viðburðir
sem eru í kómísku misræmi við hátíðleik stílsins."
(Jakob Benediktsson, 1983).
Linda Hutcheon fjallar um paródíu í bók sinni A
Theory of Parody. Hún talar um að endurtekningin
sé í eðli paródíunnar, endurtekning sem þó felur í
sér breytingu (sbr. Linda Hutcheon, 1985, bls. 37).
Hún bendir á að sé tekið tillit til hugmynda Kristevu
flækist málin. Paródían byggir nefnilega á vísunum
6. Sbr. t.d. lesendagreinar ( Þjóðviljanum veturinn 1976-77 eftir
Jón Múla Árnason 17. okt. 1976 og 23. jan. 1977, Stefaníu
Skaftadóttur21. okt. 1976, Hjalta Kristgeirsson 20. okt.
1976 og Jónínu Hansdóttur 3. nóv. 1976.
sem vísvitandi eru settar inn í textann og eru lyklar
að túlkun hans. En hún krefst líka getu höfundarins
til að lykla textann á skiljanlegan hátt og þess að
hægt sé að gera ráð fyrir því að ætlun hans sé
einmitt sú. Bæði lyklun textans og túlkun þurfa að
byggja á sameiginlegri þekkingu. Það er því ekki
eingöngu undir höfundinum komið hvort paródían
gangi upp, heldur líka viðtakandum.
Enda þótt Megas yrki paródíur þýðir það þó ekki
að hann sé að ráðast á kvæðin sem hann stælir
eða skáldin sem ortu þau. Paródían rýnir eða
gagnrýnir og í meðförum Megasar er hún notuð til
að hæðast að uppþembdum hátíðleika hefðarinnar
og áhangenda hennar.
Það hallærislega sem leitar á hann afgreiðir
hann með háði og spotti. En það eru fleiri sem hafa
áhrif á skáldskap hans en þeir sem honum finnast
hallærislegir. Megas hefur aldrei farið leynt með
aðdáun sína á Hallgrími Péturssyni, hann er hrifinn
af orðalagi Hallgríms og finnst hann vera sniðugur
að búa til texta.
Orðfæri Megasar minnir oft á orðfæri Hallgríms,
hann notar hann á allan hugsanlegan hátt og hefur
m.a. samið heilræðavísur í anda heilræðavísna
hans. Hann þykist sjá í kveðskap Hallgríms
tjáningarþörf:
Heil manneskja leggur sig alla í verk sitt og
þá er hætt við það komi ýmsum fleirum við.
Hallgrímur yrkir upp á líf og dauða. Þörfin til
að tjá tilfinningar er í verkum hans ögn meiri
en í svo mörgu sem er gefið út í dag - þar sem
eina þörfin virðist vera sú að prentsmiðjan hafi
eitthvað að gera. Á tímum Hallgríms var hins
vegar lítið um að vera á jólamarkaðnum og
meira um að menn skrifuðu til þess að tjá sig
(Einar Kárason, 1984).
Megas sér í Hallgrími mann sem þorði að yrkja á
því máli sem honum vartamt. Einhvern sem eltist
ekki við duttlunga samtíðarinnar, og var ekki, eins
og Megas bendir á, að yrkja ofan í jólamarkaðinn.
Holdsveikur Hallgrímur orti á dánarbeðinu eins og
hann ætti lífið að leysa. Það má sjá nokkur líkindi
með þeim Hallgrími og Megasi. Megas hefur aldrei
getað treyst á jólamarkaðinn sér til framfærslu og
hann hefur þurft að berjast við sína holdsveiki,
eiturfíknina. í baráttu sinni leita þeir þó hvor í sína
áttina. Hallgrímur bíður eilífðarvistar í Paradís, yrkir
sálma og lofsyngur Guð. í kvæðaheimi Megasar
er aftur á móti enginn Guð. Sögupersónur hans
lifa fyrir líðandi stund, þær bíða ekki betra lífs á
nýjum stað, þeirra Guð býr ekki í himnaríki dauðra,
hann býr á jörðinni, til dæmis í öllu sem byrjar á ’g‘.
Fyrir þeim er fátt heilagt, flest fánýtt, þær lifa fyrir
„kikkin".
í kvæðaheimi Megasar býr eiturfíkill sem kennir
17