Mímir - 01.06.2005, Síða 58

valdar með það í huga að athuga hvort nýja
setningagerðin líktist meira þolmynd eða germynd.
Eins og áður kom fram er það tilgáta Sigríðar og
Joan að nýja setningagerðin sé ný ópersónuleg
germynd frekar en ný gerð þolmyndar í málinu.
Eitt af þeim atriðum sem þær könnuðu var hvort
nafnliðurinn í nýju setningagerðinni væri frumlag
eða andlag. Töflur 1 og 2 sýna nýju setningagerðina
með nafnlið í þolfalli í frumlagsstöðu, annars vegar
í beinum spurningum og hins vegar í staðhæfingum
með kjarnafærðum lið.5
Niðurstöðurnar sýna að nafnliðurinn í nýju setninga-
gerðinni getur ekki staðið í frumlagsstöðunni
milli hjálparsagnarinnar var og lýsingarháttar af
aðalsögn. Þetta bendirtil þess að nafnliðurinn sé
ekki frumlag í þolmynd heldur andlag í germynd
(sjá Sigríði Sigurjónsdóttur og Joan Maling 2001a,
bls. 159). Sigríður og Joan telja einmitt að svo
sé eins og áður kom fram. Annað sem styður
þessa kenningu er að hamla ákveðins nafnliðar
virðist enn vera í fullu gildi í máli þeirra unglinga
sem nota nýju setningagerðina. Þær athuguðu
hvort unglingarnir virtu hömlu ákveðins nafnliðar í
germyndarsetningum með gervifrumlaginu það og
ákveðnu frumlagi, sjá töflu 3.6
5 Töflur 8 og 9 hjá Sigríði og Joan (2001a, bls. 158).
6 Tafla 10 hjá Sigríði og Joan (2001a, bls. 159).
Unglingamir virðast ekki brjóta hömlu ákveðins
nafnliðar, eins og sést í töflu 3, og því er ekki að sjá
að reglan um hömlu ákveðins nafnliðar gildi ekki
lengur í máli þeirra. Hamla ákveðins nafnliðar er
ekki brotin í nýju setningagerðinni, ef tilgáta Sigríðar
og Joan er rétt, því hún verkar aðeins á frumlög en
ekki andlög. Þarsem þeim Sigríði og Joan þótti að
of fáar setningar af þessu tagi hefðu verið kannaðar
í rannsókn sinni var bætt úr því í minni athugun.
Aftur verður vikið að þessu í kafla 4.2.4 þar sem
niðurstöður athugunar minnar eru birtar.
Til að athuga hvort tilgáta þeirra um
setningafræðilega formgerð þessarar
nýjungar i málinu stæðist var einnig kannað
hvort nýja setningagerðin gæti haft geranda í
forsetningarlið. Ef tilgáta Sigríðar og Joan er
rétt ætti gerandi í forsetningarlið ekki að geta
staðið í nýju setningagerðinni því þá er búið
að úthluta merkingarhlutverki geranda tvisvar.
Lágmarkspörin í töflu 4 sýna þann mun sem kom
fram.7 Setningin í a. er hefðbundin þolmynd með
geranda í forsetningarlið, í b. er nýja setningagerðin
með geranda í forsetningarlið en í (c) er nýja
setningagerðin án geranda í forsetningarlið.
Þessar niðurstöður benda til þess að tilgáta þeirra
sé rétt. Hlutfall jákvæðra svara í rannsókn Sigríðar
7 Tafla 13 hjá Sigríði og Joan (2001a, bls. 162).
Tafla 1. NL í þolfalli í frumlagsstöðu í beinum spurningum:
NL í þolfalli í frumlagsstöðu í beinum spurningum. Landsbyggðin + úthverfi Reykjavíkur Rvík vestan Elliðaáa Fullorðnir
a. *Var stúlkuna lamið í klessu? 7% 3% 5%
b. *Var lyklana tekið af honum? 4% 3% 1%
c. *Var hana skilið eftir heima? 8% 5% 1%
d. *Var þig spurt margra spurninga? 26% 18% 1%
Tafla 2. NL í þolfalli í frumlagsstöðu í staðhæfingum:
NL í þolfalli í frumlagsstöðu í stað-hæfingum. Landsbyggðin + úthverfi Reykjavíkur Rvík vestan Elliðaáa Fullorðnir
a. *í gær var Harald sótt seint i skólann. 6% 5% 2%
b. *Eftir matinn var mig beðið að vaska upp. 9% 5% 0%
Tafla 3. Hamla ákveðins nafnliðar (frumlag innan sagnliðar):
Germyndarsetning með ákveðinn NL í nefnifalli innan sagnliðar. Landsbyggðin + úthverfi Reykjavíkur Rvík vestan Elliðaáa Fullorðnir
*Það hefur komið Ólafur of seint í skólann. 2% 3% 1%
Tafla 4. Lágmarkspar
Gerandi í forsetningarlið. Landsbyggðin + úthverfi Reykjavíkur Rvík vestan Elliðaáa Fullorðnir
a. Honum var sagt upp af forstjóranum. 87% 93% 90%
b. *Það var sagt honum upp af forstjóranum. 19% 9% 0%
c. Það var sagt öllum krökkunum að fara heim. 74% 43% 4%
56