Læknaneminn - 01.04.2018, Side 24

R
itr
ýn
t e
fn
i
24
Inngangur
Hér er fjallað um sjúkling sem leitar á bráða­
móttöku vegna dofa og máttleysis í neðri
útlimum. Sjúkdómsgreiningin er ekki tekin
fram í upphafi til að hvetja lesendur til að
íhuga mismunagreiningar og næstu skref.
Þar á eftir er fræðileg umræða þar sem fjallað
er um sjúkdóminn, faraldsfræði, greiningu
og meðferð.
Sjúkrasaga
45 ára hraust kona leitaði til heimilislæknis
vegna dofa og máttleysis í fótum. Máttleysi í
fótum byrjaði skyndilega að morgni komudags
en þegar hún steig fram úr rúminu þá fannst
henni vinstri fóturinn gefa sig. Þann dag var
hún hálfhaltrandi, einkennin ágerðust þegar
leið á daginn og hún fór einnig að finna fyrir
máttleysi í hægra hné. Sama dag fann hún
einnig fyrir skrýtinni tilfinningu í fingrum
og fótum („eins og hún gengi á púða“).
Taugaskoðun heimilislæknis var eðlileg og
einkenni talin vera aukaverkanir noretísterón
(Primolut®) sem hún hafði nýlega byrjað að
taka. Næsta dag var hún orðin svo máttfarin
að hún „seig í jörðina“ þegar hún var að stíga
upp á pall. Hún leitaði á bráðamóttöku og
gekk þangað með aðstoð eiginmanns. Þar
lýsti hún náladofa í höndum og fótum sem
breiddist upp að olnboga og á mið læri beggja
vegna á fjórum til fimm dögum. Daginn
sem einkennin byrjuðu komst hún sjálf milli
herbergja en þó með erfiðismunum. Á þriðja
degi komst hún ekki úr rúmi og yfir í stól
nema með aðstoð tveggja og þá var hún einnig
með lokbrá (e. ptosis) beggja vegna. Hún átti
erfitt með að hreyfa sig í rúminu og gat ekki
beitt höndum til þess. Hún gat notað hendur
til þess að senda smáskilaboð á síma en hún
gat ekki borðað með hnífapörum. Ekki voru
merki um truflanir í ósjálfráða taugakerfinu
(e. dysautonomia) og hvorki voru hjarta­ né
lungnaeinkenni.
Tveimur vikum áður en máttleysið byrjaði
var hún með staðfesta Campylobacter jejuni
sýkingu með niðurgangi og hita sem gekk yfir
á nokkrum dögum. Konan var heilsuhraust en
með vanvirkan skjaldkirtil og á levótýroxín­
natríum (Levaxin®) lyfjameðferð. Ekki var
saga um hálsáverka eða langvarandi hálsverki.
Skoðun við komu á bráðamóttöku
Á öðrum degi einkenna voru lífsmörk eðlileg.
Konan var með fulla meðvitund og áttuð á
stað, stund og eigin persónu. Væg lokbrá var
vinstra megin en engin önnur einkenni frá
heilataugum eins og kyngingarerfiðleikar eða
andlitslömun. Kraftar í útlimum voru eðlilegir
við komu. Sinaviðbrögð í hnjám voru ekki til
staðar og voru dauf í hælsinum. Snertiskyn var
skert á höndum og í fótum upp að hnjám en
stunguskyn var eðlilegt. Ekki var tekið fram
hvort stöðuskyn eða Babinski svar hafi verið
athugað. Hjarta­ og lungnaskoðun var án
athugasemda.
Rannsóknir
Almennar blóðprufur voru eðlilegar. Mænu­
ástunga var gerð á öðrum degi og mænuvökvi
var eðlilegur (Tafla I). Tauga­ og vöðvarit
í legu var eðlilegt.
Greining og meðferð
Einkenni sjúklings samrýmast Guillain­Barré
heilkenni (e. Guillain-Barré syndrome, GBS)
og ekkert bendir sérstaklega til annarrar
Miðaldra kona
með dofa og
vaxandi máttleysi
Steinunn Birna Sveinbjörnsdóttir
læknanemi á fimmta ári 2017-2018
Anna Stefánsdóttir
læknir
Elías Ólafsson
sérfræðingur í taugalækningum og yfirlæknir
á taugalækningadeild Landspítala
Tafla I. Mænuvökvi á öðrum degi eftir upphaf einkenna
Rannsókn Eining Mælt gildi Viðmiðunargildi
Prótein mg/dL 40 20­40
Glúkósi mg/dL 66 45­80
Hvít blóðkorn per/mm3 0 0­5
Rauð blóðkorn per/mm3 137* 0­10
*Líklega stungublæðing.